80 VI. Końcowy etap tworzenia pracy dyplomowej
obejmować powinien także opracowania w ogóle niecytowane, ale przydatne przy pisaniu, w sensie wzbogacenia naszej wiedzy i ogólnej inspiracji. Częściej wybierane jest to drugie rozwiązanie. Jeśli decydujemy się na pierwsze rozwiązanie, to odpowiednio sformułowany tytuł powinien informować o tym, co zawiera zestawienie literatury, np.: Wykaz cytowanej literatury, Cytowane piśmiennictwo. W pozostałych wypadkach wykaz określa się jako np.: Wykorzystana literatura czy krótko Literatura.
Teoretycznie nie można wykluczyć jeszcze innych sytuacji, kiedy np. wykaz literatury nie tyle dokładnie informuje o publikacjach wykorzystanych podczas pisania pracy, co zawiera kompletny zbiór piśmiennictwa na dany temat, W sytuacji takiej potrzebny jest specjalny komentarz i odpowiedni tytuł wykazu, np. Literatura zagadnienia (problemu). Raczej nieprzydatne w pracach dyplomowych wydaje się przygotowanie spisu tylko częściowo informującego o tym, z czego korzystano przy pisaniu pracy. I 'hodzi o wykazy nazywane Wybraną literaturą, Wyborem piśmiennictwa, Wybranymi pozycjami z literatury.
Drugi z najczęściej spotykanych spisów bibliograficznych w pracach pniwniczych stanowi wykaz aktów prawnych, nazywanych czasami krócej Źródłami prawa. Oczywiście nie robi się go w sytuacji, kiedy kon-Inkl z aktami prawnymi podczas przygotowywania pracy dyplomowej był uporadyczny albo ograniczony zaledwie do kilku dobrze znanych ustaw. We wszystkich pozostałych przypadkach sporządzenie odpowiedniego *korowidza jest konieczne. I tutaj także może wystąpić problem, czy ma In być jeden wykaz czy kilka, np. odrębny dla aktów rangi konstytucyjnej, odrębny dla ustaw, aktów wykonawczych, aktów prawa miejscowe-|n. Można też zastosować kryterium czasu powstania danego aktu oraz (hnlmiotowe. Wszystko zależy od wielkości naszej bazy źródłowej i od ą| charakteru.
Spis źródeł prawa powinien stanowić pierwszy wykaz bibliografii. Łtniz za nim powinien znajdować się spis orzecznictwa, jeśli studia nie lUtimiczały się do zaledwie kilku opinii różnych orzeczniczych organów ińslwa. Bywa, że zamiast wykazu orzeczeń, lub oprócz nich, pojawia ty wykaz uwzględniający wykorzystywane w pracy dokumenty, np. pu-tlkowane dokumenty historyczne czy nieopracowane materiały źródło-ff dotyczące funkcjonowania danej instytucji.
Bibliografia jest tą częścią pracy dyplomowej, z poznania której nie zrezygnuje żaden recenzent. Zwróci uwagę nie tylko na liczbę publikacji, ale także na to, jakie są to opracowania, czy najbardziej aktualne oraz jak wyglądają ich opisy bibliograficzne, ponadto jakie inne wykazy zostały dołączone do pracy. Szczególna uwaga promotorów i recenzentów poświęcona bibliografiom prac dyplomowych ma swoje — nie tylko dydaktyczne — uzasadnienie. Bibliografie mają bowiem często wartość naukową i świadczą nie tylko o staranności autora przygotowującego pracę, ale także o jego pasji badawczej i trudzie włożonym w przygotowanie rozprawy. Inaczej mówiąc, bibliografia pozwala na ocenę naukowych podstaw pracy dyplomowej.
Należy podkreślić, iż przygotowanie dobrej bibliografii jest czynnością czasochłonną. Opracowanie jej staje się łatwiejsze, jeśli liszki bibliograficzne zostały odpowiednio uporządkowane. Oczywiście, każda pozycja powinna zawierać dane pozwalające na jej identyfikację: w przypadku wykazów literatury — notę bibliograficzną, w przypadku źródeł prawa — wskazanie numeru i pozycji dziennika publikacyjnego, w przypadku innych dokumentów — wskazanie źródła publikacji lub pochodzenia, z możliwie dokładną identyfikacją dokumentu.
W niektórych pracach promocyjnych można spotkać partie tekstu nazywane ogólnie Aneksem lub Załącznikami. Zawierają one materiały o różnym charakterze, których umieszczenie w tekście głównym lub nawet w przypisach byłoby nieuzasadnione merytorycznie albo utrudnione ze względu na ich objętość. Mogą to być materiały ilustrujące przedstawioną problematykę, takie jak dane statystyczne, teksty niepublikowanych i mało znanych aktów prawnych, rysunki i fotografie, mapy, schematy klasyfikacyjne i organizacyjne, formularze ankiet. Mogą to być też kserokopie materiałów źródłowych pierwotnych, np. dokumenty pochodzące z akt badanej instytucji.
Aneks nie jest jednorodną częścią opracowania, a każdy z załączników może mieć inny charakter. Ważne jest, aby każdy z nich miał swój własny numer, tytuł i wskazane źródło pochodzenia lub informację, na