str 016 017

Rosji drogą pokojowych reform społecznych, co było przecież rzeczą nierealną. Na czele drugiego odłamu stanął wybitny poeta ukraiński Taras Szewczenko. Ten odłam głosił poglądy rewolucyjne i w jego właśnie szeregach znalazł się Eustachy Wróblewski. Grupa Szewczenki wychodziła z założenia, że daleko idące reformy społeczne mogą być osiągnięte jedynie drogą rewolucji.

Działalność Stowarzyszenia trwała zaledwie rok. Na skutek denuncjacji władze policyjne wpadły na trop spisku. Nastąpiły aresztowania. Wyroki były surowe. Szewczenkę postanowiono wcielić do specjalnego korpusu orenburskiego jako szeregowca. Car był szczególnie zainteresowany w ukaraniu przywódców. Pod wyrokiem skazującym Szewczenkę dopisał: „Pod najściślejszy nadzór z zakazem pisania i rysowania".

Eustachy Wróblewski również otrzymał bardzo wysoką karę. Został zesłany na Sybir na 8 lat, skąd wrócił dopiero w 1856 roku, już po śmierci cara Mikołaja I, i osiedlił się w Wilnie. Walery wtedy już nie mieszkał w stolicy Litwy, ale ilekroć tu przyjeżdżał, zawsze odwie* dzał stryja.

W roku 1853 Walery ukończył naukę w Instytucie Szlacheckim. Wraz ze swym bratem Stanisławem postanowił wstąpić do petersburskiego Instytutu Leśnictwa i Miernictwa. Latem tego roku obaj bracia złożyli egzaminy wstępne. Nie otrzymali zbyt wysokich not, Walery przy systemie dwunastostopniowym osiągnął średnią 6,12. Wystarczało to jednak, aby został przyjęty na studia.

*

Wróblewski jechał do Petersburga z ciężkim sercem, ale nie bez ciekawości. Bądź co bądź Petersburg, jako stolica Rosji, bardzo mocno pociągał młodych ludzi. Przede wszystkim stołeczne miasto dawało większe szanse kariery aniżeli wszystkie miasta prowincjonalne. Kwitło tam szczególnie bujne życie towarzyskie, a co za tym idzie istniała większa możliwość kontaktów z szerokim światem. To był jeden z powodów, dla którego młodzież ciągnęła do grodu nad Newą. Ponadto Petersburg był siedzibą cara i rządu carskiego.

Wróblewski jechał jednak do Petersburga w innych celach, z których podstawowym było kontynuowanie studiów. W stolicy Rosji było stosunkowo dużo wyższych uczelni. Młodzież najchętniej wybierała studia w Akademii Artyleryjskiej oraz w Akademii Sztabu Generalnego. Te dwie uczelnie dawały najwyższe wykształcenie wojskowe i stwarzały największe możliwości awansu społecznego. Oprócz nich w Petersburgu istniały jeszcze Akademia Inżynierii, Instytut Komunikacji, Uniwersytet, Akademia Medyczna, Instytut Leśny i inne.

Wśród studentów wszystkich tych uczelni można było bardzo często spotkać Polaków.

17

2 — General Wróblewski