str 036 037

niego, by walczyć przez kilka miesięcy na włoskiej ziemi, w ochotniczych oddziałach strzelców alpejskich. Wraz z nimi zajmował w maju 18511 Varese, pierwsze miasto na ziemi lombardzkiej, później pędził Austriaków z San Permo i Como. W końcu, po latach pełnych żołnierskich trudów, postanowił powrócić do kraju. Tym razem już był absolutnie przekonany, że będzie potrzebny w Ojczyźnie.

POWRÓT

pierwszych dniach sierpnia 1859 roku

Callier powrócił do Poznania, dokąd jego

matka wraz z rodzeństwem przeniosła się po śmierci ojca. Pełen smutku uronił łzę nad ojcowskim grobem. Pani Salomea znalazła się w niezwykle trudnych warunkach materialnych. Musiała utrzymać pozostałe rodzeństwo Edmunda, które uczęszczało jeszcze do szkół. Korzystała z pomocy życzliwych przyjaciół.

Powrót Edmunda do rodzinnego domu odciążył ją częściowo od trosk materialnych. Zaraz po powrocie Edmund, korzystając z protekcji znajomych ojca: doktora Ludwika Gąsiorowskie-go, profesora Marcelego Motty i przezacnej pułkownikowej Niegolewskiej, zajął się wykładami języków: angielskiego, francuskiego i włoskiego w pensjach żeńskich Poznania. Ponadto udzielał prywatnych lekcji w najznakomitszych domach poznańskich. Częścią swych zarobków wspierał matkę i ponosił koszty nauki Oskara. Edmund starał się jak mógł pocieszyć matkę po

37