59246 str 036 037 (2)

16. KOPIJNICY, STRZELCY, HUSARZE

Spośród wszystkich rodzajów wojsk dawnej Polski szczególną i w pełni zasłużoną sławą cieszyła się kawaleria. Grunwald, Orsza, Kircholm, Wiedeń, Somosierra to były wielkie triumfy polskiej jazdy. Historycy wojskowości zgodni są co do tego, że mistrzostwo staropolskiej sztuki wojennej wynikało przede wszystkim z perfekcyjnego opanowania zasad walki kawaleryjskiej. Na wysokie walory polskiej jazdy złożyło się wiele czynników, między innymi duże zróżnicowanie poszczególnych formacji. Niektóre z nich, jak husaria czy szwoleżerowie, przeszły nawet do legendy.

1.    Skąd wzięli się w Polsce husarze i kto uczynił z nich najcięższy rodzaj jazdy?

2.    Jedno ze świetniejszych zwycięstw polskiej jazdy to. bitwa pod Stoczkiem w 1831 roku. Czy wiesz, kto w tej bitwie dowodził Polakami? A może orientujesz się, jakie jednostki miał ten dowódca pod swoimi rozkazami?

3.    Jaką formację jazdy reprezentował sienkiewiczowski Charłamp i dlaczego uważał się za oficera wyższego rangą od Wołodyjowskiego?

4.    Czym się różnili kozacy pisani przez małe „k” od Kozaków przez duże „K” i co mieli wspólnego z pancernymi chorągwiami jazdy?

5.    Jaka była różnica między ułanami a szwoleżerami?

6.    Jaką formację jazdy polskiej utworzył Napoleon dekretem z 9 grudnia 1813 roku?

7.    Czym różniły się chorągwie kopijnicze od strzel-czych, a czym rodowe od ziemskich?

8.    Czy w wojsku polskim byli rajtarzy?

9.    Kto to byli strzelcy konni?

10. Kiedy utworzono formację krakusów?

17. ZANIM KRÓLOWA NA TRONIE ZASIADŁA

Chodzi oczywiście o piechotę, którą zwykliśmy nazywać królową broni. To jej królowanie należy już do przeszłości. W Polsce nie trwało ono długo — może dopiero od czasów kościuszkowskich. Pod tym wzglądem Zachód wyprzedził nas — dość wspomnieć brygady Maurycego Oraóskiego czy Gustawa Adolfa. Należy jednak pamiętać, że w dawnej Polsce okoliczności prowadzenia działań wojennych układały się najczęściej tak, że na królowanie piechoty było jeszcze za wcześnie. Mimo to tradycje piechoty godnie reprezentują bogaty dorobek polskiej sztuki wojennej.

1. Wymień dwa pułki, które zajmują szczególnie zaszczytne miejsce w tradycji bojowej dawnej piechoty polskiej. Oba zdobywały sławę między innymi na ulicach Warszawy — pierwszy w 1794, drugi w 1830 roku.

1, Jakie miejsce w szyku bojowym pieszej roty zajmowali kopijnicy i pawężnicy?

3.    Wskaż różnicę między piechotą dymową a łanową?

4.    Jakie pułki piechoty nosiły nazwę grenadier-skich i skąd się ta nazwa wzięła?

5.    Jaką formację piechoty polskiej (obok wybrańców) powołał do życia Stefan Batory?

6.    Kto to byli żuawi?

7.    Kiedy łucznicy i kusznicy wchodzili w skład polskiej piechoty?

8.    Co to była za formacja, której żołnierze walczyli zarówno pieszo, jak i konno, ale w marszu zawsze używali koni?

9.    Jakie reformy wprowadził do piechoty polskiej Jan ni Sobieski?

10. W bitwie z Austriakami pod Arcis-sur-Aube (1814) zagrożony Napoleon 1 znalazł schronienie wśród żołnierzy polskich. Jaka to była jednostka i kto nią dowodził?

37