str 138 139

Marchii ziemię wałecką z Wałczem, Drahimem i Czaplinkiem. W wyniku tych wszystkich akcji terytorium państwa polskiego zwiększyło się wielokrotnie.

Kazimierz Wielki prowadził równie energiczną politykę wewnętrzną. Dokonał szeregu reform ustrojowych, w wyniku których uległa wzmocnieniu władza królewska, natomiast osłabło znaczenie urzędników dzielnicowych. Król dokonał także reform skarbowych i monetarnych, co podniosło wartość pieniądza i zwiększyło zasoby skarbu państwa. Znaczną część z rosnących dochodów kierował Kazimierz na budowę i rozwój systemu obronnego. Król zorganizował także siłę zbrojną określając specjalnymi ustawami zakres obowiązków wojskowych poszczególnych grup społecznych. Wewnątrz armii wprowadzony został podział na chorągwie. Ogromne znaczenie dla państwa posiadały reformy w zakresie sądownictwa, a szczególnie kodyfikacja prawa.

Król popierał usilnie rozbudowę kraju, a także sam ją realizował poprzez liczne fundacje kościołów, klasztorów czy budowli obronnych. W czasie jego panowania i pod patronatem królewskim nastąpił wielki rozwój wszelkich form sztuki gotyckiej, a szczególnie: architektury, malarstwa, rzeźby i złotnictwa. Ogromną zasługą króla było założenie w 1364 roku Uniwersytetu w Krakowie z głównym zadaniem kształcenia kadr urzędniczych dla potrzeb państwa.

Kazimierz Wielki zmarł w pełni sił 5 listopada 1370 roku nie pozostawiając potomka pici męskiej z prawowitego małżeństwa. Żonaty był kilkakrotnie. Wpierw ze wspomnianą już Aldoną, a po jej śmierci (1339) pojął za żonę (w 1341) Adelajdę, córkę Henryka landgrafa Hesji. Nie był to związek szczęśliwy i trwał zaledwie do 1356 roku, kiedy to Kazimierz odprawił żonę do ojca. Rychło po tym związał się z Czeszką Krystyną Rokiczy-ną, którą również oddalił po paru latach. Wówczas to rozpoczął starania u papieża o unieważnienie małżeństwa z Adelajdą, aby móc powtórnie zawrzeć legalne małżeństwo. W tym okresie miał romans z piękną krakowską Żydówką Esterką.

W 1365 roku Kazimierz wziął za żonę Jadwigę, córkę Henryka głogowsko-żagańskiego, co było również posunięciem politycznym obliczonym na umocnienie Polski na Śląsku. Żaden z tych wymienionych legalnych związków nie przyniósł mu potomstwa, natomiast z innych związków miał aż czworo, a mianowicie: dwie córki Annę i Jadwigę oraz dwu synów Jana i Niemirzę.

O wyglądzie króla możemy wnioskować z nagrobka w katedrze na Wawelu, który ponoć wiernie oddaje podobieństwo. Kazimierz Wielki był wysokiego wzrostu, o gęstych włosach i długiej brodzie. Twarz miał wąską, czoło wysokie, wydatny nos. Kroniki zaś podają, że miał zwyczaj poruszać się energicznie, jak również głośno i prędko mówić. Z sylwetki jego, jak i całego zachowania przebijało iście królewskie dostojeństwo.

139