Obraz02 (6)

tys. żołnierzy. I to zgrupowanie w ciągu dwudniowych walk zostało całkowicie rozgromione.

Z kolei wojska trzech radzieckich frontów — 1, 2 i 3 Frontu Białoruskiego — uderzyły zbieżnie na Mińsk. W wyniku prowadzonego pościgu stolica Białorusi już 3 lipca była wolna. Na wschód od Mińska zostało okrążone 105-tysięczne zgrupowanie wojsk Grupy Armii „Środek”. I ono, mimo prób desperackiego oporu, do 11 lipca zostało rozbite. W kotle pod Mińskiem zginęło ponad 70 tys. żołnierzy, a około 35 tys. wzięto do niewoli, w tym 12 generałów, dowódców korpusów i dywizji^d. Również na innych kierunkach straty Niemców były ogromne.

W sumie od pierwszych dni lipca w Grupie Armii „Środek” zostało rozbitych lub całkowicie zniszczonych pięć dowództw korpusów oraz trzydzieści jeden dywizji, co stanowiło 38,5% dowództw korpusów i 62% związków taktycznych jej stanu wyjściowego.

W obronie tej grupy powstała wyrwa operacyjna, grożąca całkowitym załamaniem niemieckiego frontu wschodniego na jego centralnym kierunku. W tej sytuacji, by ratować ten front przed zupełną katastrofą, musiało interweniować Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych. Pierwszym posunięciem Hitlera było wspomniane już usunięcie (28 czerwca) z zajmowanego stanowiska feldmarsz. Buscha i mianowanie na dowódcę Grupy Armii „Środek” feldmarsz. Modela, który jednocześnie w dalszym ciągu pełnił funkcję dowódcy Grupy Armii „Północna Ukraina”. Miał on więc po4 swoimi rozkazami w zasadniczej fazie ofensywy radzieckiej główną część niemieckich sił zbrojnych walczących przeciwko Armii Czerwonej.

Zażegnanie groźnego kryzysu mogło nastąpić jedynie w wyniku odtworzenia sił rozbitej grupy armii. Możliwości takie były jednak bardzo ograniczone, gdyż niemiecki front wschodni nie miał odwodów strategicznych. Nie wchodziło także w rachubę praktykowane w takich wypadkach wzmacnianie frontu wschodniego kosztem sił i środków znajdujących się na Zachodzie, albowiem w Normandii był już otwarty drugi front. Pozostawały więc tylko przegrupowania wewnątrz wojsk poszczególnych grup armii walczących na froncie wschodnim oraz zasoby w kraju. Te dwa źródła natychmiast wykorzystano.

Feldmarszałek Model sięgnął przede wszystkim do podległych mu wojsk Grupy Armii „Północna Ukraina”, pozostających na razie poza zasięgiem radzieckiej ofensywy. Zabrano stąd jedno dowództwo korpusu (XXXXV1 KPanc), cztery dywizje i jedną brygadę pancerną (4 DPanc, 5 DPanc i 7 DPanc, 5 DPanc SS „Wiking” i 103 BPanc) oraz pięć dywizji piechoty (131 DP, 367 DP, 50 DP, I DP i 28 DStrzel). Stanowiło to duży zastrzyk sił dla Grupy Armii „Środek”, ale jego niepożądanym rezultatem było bardzo ryzykowne naruszenie struktury obronnej Grupy Armii „Północna Ukraina”. Przyniosło to określone dla niej skutki.

• Historia II wojny światowej, t. IX. s. 59. 64. Szczegółowy wykaz strat niemieckich patrz: Sawicki. Niemieckie wojska, s. 290 - 298.

11