IMGY21 (2)

142 Z. KRASIŃSKI: IRYDION

*

miałem wrogów tylko i braci kilku, co mi wiernie służyli — i jedną chwilę boską — krótką jak szczęk mieczów, co prysną od razu, ale świętą, świętą na wieki!

Nikt z was jej nie podzielił, towarzysze! Ona mną, ja I nią byłem cały — pochodnia zemsty gorzała w tym ręku. Miasto poświęcone u stóp moich leżało tuląc się coraz ciszej pod zawoje nocy. Ach! Nemezys — (Opiera się na po- I sągu Amfilocha)

ULPIANUS. Zbladłeś!

IRYDION. Całej krwi waszej zabrakło licom moim!

ULPIANUS. Wróżbą ostrzegły cię bogi. Ja raz ostatni z urzędu mojego przypominam ci, że wyrok zapada nad tobą. Czas jeszcze przebłagać cezara — Roma przebacza pokornym!

IRYDION. Takążeś naukę z słów moich wyciągnął?

Nie odchodź — zatrzymaj się jeszcze!

Euforion, podaj mi poświęconą czarę.

Amfilochu, śnieżną pianę lesbijską wylewam na stopy twoje⁸⁰ — przyjm pierwiosnki zgonu mojego! Pijcie teraz, bracia, jak męże Leonidasa przed śmiertelnym świtem!³¹1 Pijcie i bądźcie wolni od złej myśli! (Zbliża się do ołtarza I palącego się między posągiem a ciałem)

Znak opiekuńczy państwa, błogosławiony wróżbą augu-1 rów⁸⁸ i Westalek pieniem, znak od senatu powierzony ce- I żarowi, tobie, ojcze, poświęcam i tobie, Hellado Matko!

ULPIANUS. Nie dopuśćcie zbrodni, wstrzymajcie świętokradcę!

⁸⁰ Irydion składa zwyczajową ofiarę cieniom swego ojca I kilku kroplami wina z greckiej wyspy Lesbos.

³¹ Aluzja do bitwy w wąwozie termopilskim (480 r. p. n. e.), I gdzie 300 Spartan pod wodzą Leonidasa poległo w bohaterskiej I walce z Persami.

⁵³ Pierścień Heliogabala jest owym znakiem opiekuńczym: I augur — kapłan wróżący z lotu ptaków.

Jeśli jest tu jaki obywatel rzymski, niech glos mój usłucha — życie wam darowane będzie, przysięgam na Statora i Kwiryna! *³ Stój, zuchwalcze — w tym pierścieniu zapisane imię tajemnicze Romy!

IRYDION. Słyszeliście, bracia? (Rzuca pierścień do zgliszczów)

CHÓR. Euge! Euge! ⁸⁴ Rzymianin togę zarzucił na lica — pierś jego wzdęła się żalem i nie śmie spojrzeć na oblicza nasze!

IRYDION. Nim usta moje zawrą się na wieki, ostatnią wolę moją opowiedzieć chcę. Słuchajcie mnie i przeklinajcie miasto!

CHÓR. Patrzcie! odbłysk-li to żarów czy promień, zesłany od bogów, tak wspaniale osrebrzył mu lica?

IRYDION. Biada zwyciężcom! Jako nas chcieli spodlić, tak im podłość narzucona będzie — i dziecię urodzone w Rzymie, i starzec konający w Rzymie, i mąż dojrzały jedno miano będą nosili — niewolnik!

CHÓR. Niewolnik!

IRYDION. O Fatum przedwieczne! znad głowy bogów wtedy ty podniesiesz stopy i zejdziesz ku dolnym przestworom i niżej jeszcze, ku siedmiu wzgórzom, i będziesz jędzą ich skonu — by one, co wszystko zniszczyły, umierały w obliczu ciebie, któryś wszystko stworzył!

CHÓR. Ród ich przepadnie, język ich niech zatracon będzie!

IRYDION. Ale niech sława o nich żyje w późne wieki. Niech powieść o ucisku będzie ich nadgrobkiem! Niech go ludzie potomni czytają i przeklinają po wszystkie dni swoje aż do końca świata!

“ Kwirynus — stary bóg rzymski, pod którego imieniem Rzymianie przy końcu republiki oddawali cześć przebóstwio-nemu Romulusowi, założycielowi miasta.

³⁴ euge! — zob. Przypiski Autora [85].