obraz8 (34)

ANTAGONIZM I WZAJEMNE PRZYCIĄGANIE Znane są również inne kobiece stowarzyszenia kultowe, w które - mimo ich silnie antymęskiego ducha j- włączone są pewne elementy należące do „magii” mężczyzn. Mordwmi\ma]ą tajemne bractwo kobiet, którego oznaką iest koń-laska,/a jego~Tzionkinie nazywane są ^końmi”: jnoszą na szyi "sakiewkę pełną prosa wyobrażającą koński brzuch. Cały ów symbolizm koński zdradza pragnienie jnaśladowania męskich organizacji wojennych! Może zresztą chodzić o dosc niedawną ewolucję obrzędów, mającą na celu powiększenie „mocy” stowarzyszenia przez uzurpację insygniów i prestiżów zastrzeżonych dla mężczyzn. W każdym razie, [struktura stowarzyszenia jest wyraźnie kobieca. Mężczyźni, niezamężne dziewczęta i dzieci są wykluczeni.[Rytualna uczta, naktora każda członkini musi dostarczyć wina, wiktuałów i pieniędzy, odbywa się raz do roku w domu staruszki. Przy wejściu młode żony są trzykrotnie uderzane biczem przez staruszki, które krzyczą do nich: „Znieś jajo!” - a młode kobiety wyciągają wówczas ze stanika ugotowane jajo. Znaczenie obrzędu jest dość jasne;/ jajo symbolizuje żyzność^ chodzi więc o misterium skupione wokół płodności. \Uczta kończy się karnawałowym pochodem przez wioskę. Pijane stare kobiety dosiadają koni-lasek i śpiewają lubieżne piosenki. Mężczyźni me ośmielają się wyjść z domu. Jeśli to uczynią, są atakowani, rozbierani i wyśmiewani z racji lichej męskości, co ma ich sprowokować do dowiedzenia, że jest inaczej. Na koniec muszą zapłacić grzywnę, aby odzyskać wolność⁶³.

Podobnie jak Mannerbiinde terroryzują kobiety, te ostatnie znieważają^ straszą^amawet biją mężczyzn,, których spotkają w trakcie swych frenetycz-nych .procesji. U Setuków z Estonii przy okazji ceremonii pijane kobiety rozbierają się, urządzają obsceniczne pokazy, prowokują i znieważają mężczyzn⁶⁴. Niektóre tradycje mówią nawet o mężczyznach, którzy znaleźli śmierć z ręki tych menad. U /Setuków [wszystkie kobiety zobowiązane są uczestniczyć w święcie.}-Nie chodzi więc o stowarzyszenie tajemne, ale o „misterium” kobiece, w. trakcie którego celebrowane są święte moce płodności] Obecność mężczyzn mogłaby zagrozić jego rezultatom. Potwierdza to inny fakt: podczas zastrzeżonych dla nich prac ogrodniczych kobiety z wysp Triobrandzkich mają prawo atakować i przewracać każdego mężczyznę, który zbytnio zbliży się do ich ogrodów. Wielokrotnie ofiara poddawana jest seksualnym napaściom i pokrywana ekskrementami⁶⁵. Ana-

⁶³    Eliade, Mity, sny i misteria, s. 226 na podstawie: Uno Harvy, Die religiose Vorstellimgen der Mordwinen (Helsinki 1952), s. 386 nn.

⁶⁴    Oskar Loortis, Das sogenannte Weiberfest bei den Ruszeń und Setukesen („Comm, Archivii traditionum popularum Estoniae”, XIV, Tartu 1940); Id., Die Grundziige des estniscben Volksglauben (Lund 1949 nn.), t. II, s. 96 nn.

⁶⁵    Bronisław Malinowski, The Sexual Life of the Savages (Londres 1929), s. 273-275, 422-423; tłum. poi.: Życie seksualne dzikich, przeł. Józef Chałasiński i Andrzej Waligórski, w: Dzieła, t. 2 (PWN, Warszawa 1980), s. 365-367, 486-487.