podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw stronaX 59

wodowe i inne elementy, wpływające bezpośrednio na proces i wyniki pracy zawodowej⁶®.

Zarówno zawód, jak i praca zawodowa są, już jak podkreślono wcześniej. podstawowymi kategoriami zawodoznawstwa. Aby można było mówić o wykonywaniu zawodu i pracy zawodowej trzeba mieć na uwadze kwalifikacje niezbędne do wykonywania, co jest również podkreślone w przedstawionych tu definicjach zawodu i pracy zawodowej.

Klasyfikacja zawodów i specjalności jest usystematyzowanym podziałem zawodów i specjalności występujących w gospodarce, jest ona podstawą jednolitego nazewnictwa, a także - opracowania zawodów i specjalności na potrzeby szkolnictwa zawodowego.

Klasyfikacja zawodów i specjalności szkolnictwa zawodowego zwana bywa inaczej systemem zawodów szkolnych lub w latach wcześniejszych nomenklaturą zawodów. Obejmuje ona mniejszą liczbę zawodów niż klasyfikacja zawodów i specjalności w gospodarce narodowej, ponieważ jednemu zawodowi szkolnemu odpowiada tam kilka zawodów.

Pierwszy układ zawodów na potrzeby szkolnictwa zawodowego opracowano w Polsce w latach 1932-1933. Dla 327 zawodów, wymagających określonych kwalifikacji, opracowano 73 kierunki kształcenia, z tym żc pewną liczbę zawodów przesunięto do grupy wymagającej zdobywania kwalifikacji na kursach, a inne włączono w szersze grupy zawodów szkolnych "K Przemiany w polskiej gospodarce powodują przeobrażenia w strukturze kadr oraz w samych zawodach. Obecnie szybciej niż kiedykolwiek powstają nowe zawody, zmieniają swoje treści zawody dotychczasowe, a niektóre z nich zanikają. Na skutek daleko posuniętego podziału pracy obserwuje się rozpad zawodów szerokich na coraz węższe, prostsze, jednocześnie postęp techniczny powoduje powstawanie nowych. szerszych zawodów, wymagających wysokich kwalifikacji. Pojawia się coraz więcej zawodów o charakterze usługowym.

Porównując klasyfikację zawodów różnych krajów możemy wykazać wspólną tendencję stopniowego zmniejszania liczby zawodów szkolnych, przy jednoczesnym poszerzaniu ich profilu. Przykładem może być klasyfikacja niemiecka, w której w roku 1970 było 606 zawodów uznawanych przez państwo, a obecnie jest 376 zawodów. Podobne zjawisko obserwujemy również w klasyfikacjach zawodów szkolnictwa zawodowego w Polsce, gdzie na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia liczba zawodów i specjalności zmniejszyła się prawie czterokrotnie (rys. 10).

Z. Wi a t rows ki. Podstawy.... op. cit.. 5. 73.

” Kolejne układy zawodów dla potrzeb szkolnictwa zawodowego opracowano w Polsce w latach: 1951-1953 układ obejmował 468 kierunków kształcenia, w tym 228 kierunków dla techników i 240 dla zasadniczych szkól zawodowych: w 1965-2424 zawody i specjalności łącznie z kształceniom wyższym (T. W. X o w a c ki. 1977).

Proces dochodzenia do szerokoprofilowych zawodów szkolnych ilu struje rys. 10.

Rys. 10. Zawody i specjalności w klasyfikacji zawodów szkolnych w Polsce w latach 1082, 1986, 1993.

W przedstawionym schemacie rys. 11 dane wyjściowe rozumiane są jako wszelkiego rodzaju materiały stanowiące źródło informacji zawo-doznawczych: klasyfikacja i opisy zawodów funkcjonujących w gospodarce, taryfikatory kwalifikacyjne, charakterystyki zawodowe i inne opracowania branżowe oraz programy rozwoju gospodarki.

Analni danych wyjściowych w celu wyodrębnienia zawedów szBrckoprafóowych

vVyodrę3niecie zawodów t/iinżowych

Korelacja zawodów z ukiuninkuwaniian dzi-il.ilriuśin gcspodarczBj

I

Wyodrębnienie zawodów nie zaSoaiych dc klasyfikacji zawodów sActoych

Wyodranniena zawodów szczeci 3;c złożonych

Uściśleni!

nazw

zawodów

Analiza końcowa zawodów omypi-saiych da określanych bloków działalność 3csp3darc2£j

Wvc<ś'cbnienie specjalności.

które '/.chodzą w skład zawodów szerokopruniiwych

| PROJEKT KLASYFIKACJI		Określanie parametrów		formowanie klasyfikacji
i . .. . . <		ksztfesma		zarządów szkolnych

Rys. 11. Schemat formułowania klasyfikacji zawodów szkolnych.

59