Pok tafil1516

934

sytości wpływa na pobudzenie tego ośrodka. Glukoza działa hamująco na przyjmowanie pokarmu przez bezpośrednie działanie na ośrodki podwzgó-rzowe oraz pośrednio przez hamowanie uwalniania greliny - hormonu pobu-dzającego przyjmowanie pokarmu.

• Zmłany stężenia aminokwasów we krwi działają na przyjmowanie pokarmu, podobnie jak zmiany stężenia glukozy. Zwiększenie stężenia aminokwasów powoduje pobudzenie ośrodka sytości i zmniejszenie przyjmowania pokarmu, a zmniejszenie stężenia aminokwasów we krwi powoduje zwiększenie przyjmowania pokarmu. Należy jednak stwierdzić, że zmiany stężenia aminokwasów we krwi odgrywają znacznie mniejszą rolę niż zmiany stężenia glukozy.

• Teoria lipostatyczna opisuje zależność między przyjmowaniem pokarmu a stanem tkanki tłuszczowej. Zwiększenie objętości tkanki tłuszczowej prowadzi do zmniejszenia przyjmowania pokarmu, podczas gdy zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej prowadzi do skutków odwrotnych W regulacji tej ważną rolę przypisuje się zdolności tkanki tłuszczowej do syntezy i uwalniania leptyny - czynnika hormonalnego o budowie polipepty-dowej. Zwiększenie objętości tkanki tłuszczowej prowadzi do większego uwalniania leptyny, która będąc hormonalnym sygnałem sytości, bezpośrednio pobudza ośrodek sytości w podwzgórzu, a pośrednio hamuje ośrodek głodu przez zahamowanie uwalniania NPY i AGRP, pobudzających ośrodek głodu. Zwiększenie stężenia leptyny powoduje więc zahamowanie przyjmowania pokarmu. W badaniach doświadczalnych zmniejszenie syntezy leptyny w komórkach tkanki tłuszczowej na skutek upośledzenia ekspresji genu ob/ob (obesity - otyłość) powoduje zmniejszenie uczucia sytości, prowadząc do zwiększonego przyjmowania pokarmu i otyłości. Do nadmiernego przyjmowania pokarmu i otyłości może również dochodzić w następstwie zaburzenia funkcji lub niedoboru receptorów leptynowych w podwzgórzu na skutek mutacji genu db/db (diabetes - cukrzyca). Mutacja ta powoduje upośledzenie pobudzania ośrodka sytości przez leptynę zawartą we krwi. Oprócz zwiększenia objętości tkanki tłuszczowej czynnikami powodującymi zwiększenie uwalniania leptyny są także: insulina i mediatory stanów zapalnych (interleukina-1, TNF). Istnieją też doniesienia wskazujące, że leptyna może też być wytwarzana w obrębie błony śluzowej żołądka pod wpływem pokarmu i CCK (cholecystokininy).

W ramach regulacji długoterminowej przyjmowania pokarmu należy wymienić wpływ temperatury ciała i otoczenia. Zimno, odbierane przez termo-receptory obwodowe i centralne, powoduje zwiększenie przyjmowania pokarmu i przyspieszenie metabolizmu ogólnoustrojowego, ciepło wywołuje działania odwrotne. Regulacja ta jest związana z oddziaływaniem podwzgó-rzowego ośrodka termoregulacyjnego na ośrodki głodu i sytości.

Regulacja krótkoterminowa aktywności ośrodków głodu i sytość jest _vląz^ana z obecnością pokarmu w przewodzie pokarmowym. Pokarm, rozdając ściany przewodu pokarmowego, powoduje pobudzanie mechano-_reCeptorów. Przez nerw błędny informacja dociera do podwzgórza, gdzie ^hamowaniu ulega ośrodek głodu, a pobudzeniu ośrodek sytości. Obec-(tfśt pokarmu w przewodzie pokarmowym oddziałuje również na hormonalnie czynne komórki serii APUD (aminę precursor uptake and decarboicyla-jjon). Wpływa to na uwalnianie hormonów. Wśród hormonów uwalnianych po pojęciu pokarmu i hamujących ośrodek głodu ważną rolę odgrywa, chole-cystokinina (CCK), peptyd uwalniający gastrynę (gastrin releasing peptide,

GRP), peptyd YY (PYY) i głukogonopodobny peptyd 1 (glucagon-like pepti-rje-1, GLP-1). W badaniach eksperymentalnych podanie egzogennej CCK powoduje zahamowanie przyjmowania pokarmu. Zjawisko to ulega zmniejszeniu po wagotomii, uszkodzeniu jąder nerwów błędnych oraz pod wpływem kapsaicyny. Wyniki te świadczą, że hamujący wpływ cholecystokininy na przyjmowanie pokarmu odbywa się głównie przez aktywację nerwów błędnych. Również badania kliniczne świadczą o istotnej roli CCK w regulacji przyjmowania pokarmu. Stwierdzono, że mutacja w obrębie receptora CCK_A prowadząca do jego unieczynnienia może prowadzić do nadmiernego przyjmowania pokarmu i otyłości.

Komórki serii APUD wytwarzają też hormony pobudzające przyjmowanie pokarmów. Grelina wytwarzana w błonie śluzowej żołądka zwiększa też przyjmowanie pokarmu i odkładanie tłuszczu u ludzi i zwierząt, Pobudzający wpływ greliny na łaknienie jest wynikiem wpływu tego peptydu na podwzgó-rzowe neurony uwalniające między innymi NPY, AGRP i oreksynę. Stężenie greliny w osoczu na czczo jest odwrotnie proporcjonalne do wskaźnika masy ciała. U osób otyłych jest małe, podczas gdy wjadłowstręcieduźe. Na stężenie greliny wpływa też przyjmowanie pokarmu, w głodzie jest duże, po przyjęciu pokarmu małe. Uważa się też, że grelina wpływa nie tylko na krótkotrwałą regulację przyjmowania pokarmu, lecz również odgrywa rolę w mechanizmach długoterminowych.

Nerwowa regulacja czynności przewodu pokarmowego

Regulacja nerwowa czynności przewodu pokarmowego jest wynikiem współdziałania enterycznego układu nerwowego, zstępujących nerwów przywspół-czulnych i współczulnych oraz pierwotnych zewnętrznych wstępujących włókien czuciowych. Wzajemne zależności między tymi układami zostały przedstawione na rycinie II.7.2.