Pok tafil1540

982

dzającymi wydzielanie IF są. gastryna, histamina i insulina. Szczyt wydzielania IF po podaniu czynników pobudzających przypada przed osiągnięciem maksymalnego wydzielaniem kwasu solnego I występuje po 15-30 min po pobudzeniu. Wydzielanie IF zależy od stanu błony śluzowej żołądka. Do znacznego zmniejszenia wydzielania IF dochodzi w zanikowym zapaleniu błony śluzowej żoładka. Choć sam IF podlega trawieniu w żołądku, to jego kompleks z witaminą B,jjest odporny na trawienie. Ilość wydzielanego IF znacznie przekracza potrzeby organizmu i dopiero wtedy, gdy jego ilość zmniejszy się do wartości 1000jed./h po pobudzeniu, przyjmujemy, że jest to niedokrwistość megaloblastyczna utajona. Wartość dziesięciokrotnie mniejsza (100 jed./h) prowadzi do niedokrwistości pełnoobjawowej.

Należy zaznaczyć, że w wydzielinie żołądkowej oprócz czynnika wewnętrznego występują inne biologicznie ważne substancje, np. substancje grupowe krwi u tak zwanych wydzlelaczy.

Wydzielanie pepsyny

Głównym enzymem żołądka jest pepsyna o masie cząsteczkowej około 35 000 Da. Błona śluzowa żołądka wydziela nieczynne pepsynogeny, które gromadzą się w komórkach głównych gruczołów żołądkowych (pepsynoge-ny grupy I) łub w komórkach śluzowych nabłonka odźwiernika i dwunastnicy (pepsynogeny grupy II), Pepsynogeny stanowią podstawę wydzieliny nie-okladzinowej żołądka. W okresie międzytrawiennym pepsynogeny gromadzą się w ziarnistościach zymogennych komórek. Pełny cykl wymiany ziarnistości zymogennych wynosi około 6 h. Czynnikami pobudzającymi ich wydzielanie są: nerwy błędne i nerwy enterycznego układu nerwowego, obecność pokarmu w żołądku, rozciąganie żołądka, jony H*. a także sekre-tyna. Uszkodzenie bariery śluzówkowej żołądka również pobudza wydzielanie pepsyn. Atropina hamuje wydzielanie pepsynogenu bez względu na rodzaj czynnika pobudzającego, hamuje go także niskie pH żołądka (poniżej 3,0). Niewielka ilość enzymu wydziela się stale nawet w warunkach podstawowych.

Aktywacja pepsynogenów do pepsyn następuje na zewnątrz komórek, spontanicznie, przy pH około 5,0, w obecności kwasu. Gdy pH obniży się do 2,0, proces aktywacji pepsynogenów zachodzi autokatalitycznie. U osób, które straciły zdolność wytwarzania kwasu, pobudzenie wydzielania pepsynogenów jest niezwykle małe. Pepsynogeny grupy liii różnią się pod względem siły trawienia i wartości pH optymalnej dla ich aktywności (1,8-3,5).

I Bariera błony śluzowej żołądka

] gona śluzowa żołądka tworzy barierę żołądkową między światłem żołądka I a ścianą żołądka, która zapobiega zwrotnemu przechodzeniu jonów H‘ do ] jcian żołądka. Barierę żołądkową od strony światła żołądka Sianowi warstwa | siuzu, a następnie komórki błony śluzowej.

Warstwa śluzu osiąga grubość 100-300 pm. Śluz składa się przede I wszystkim z mucyny, będącej glikoproteidem wydzielanym przez komórki I śluzowe powierzchni żołądka, a także komórki szyjki gruczołów trawieńco-j wych i komórki gruczołowe. Polimeryzacja cząsteczek mucyny jest konieczna do wytworzenia odpowiedniego żelu zabezpieczającego powierzchnię I Regulacja wydzielania śluzu nie jest w pełni poznana Aktywność choliner-giczna wydaje się głównym czynnikiem pobudzającym, a układ adrenergkz-ny ma tu niewielki wpływ. Z hormonów przewodu pokarmowego gaslryna, cholecystokinina i sekretyna są w stanie pobudzić wydzielanie śluzu, lecz brak jest dokładnych informacji na temat mechanizmów ich oddziaływania na gruczoły śluzowe. Prostaglandyny E i F pobudzają wydzielanie śluzu, choć sugerowany mechanizm ich działania ma być związany przede wszystkim z pobudzaniem wydzielania wodorowęglanów, a śluz wypchnięty na powierzchnię przez wydzielające się alkalia. Gdy uszkodzeniu ulega błona śluzowa, wówczas czynniki uszkadzające mogą na drodze pośredniej pobudzać wydzielanie śluzu. Czynnikami działającymi w tym zakresie są prawdopodobnie cytokiny, leukotrieny, kompleksy immunologiczne oraz histamina.

Ochrona błony śluzowej przed czynnikami agresywnymi jest związana z wytwarzaniem śluzu oraz wodorowęglanów. Wychwyt wodorowęglanów na boczno-przypodstawnej części komórek i ich następowe wydzielanie jest procesem wymagającym energii. Tylko część wodorowęglanów przechodzi biernie w przestrzeniach międzykomórkowych. Ilościowa ocena wydzielanych wodorowęglanów jest bardzo trudna ze względu na równoczesne wytwarzani e kwasu solnego. Czynnikiem pobudzającymi len proces jest układ przywspółczulny. Wydzielanie wodorowęglanów pobudza miejscowo obecność pokarmu i kwasu solnego w świetle żołądka. Doświadczalnie wykazano pobudzające działanie prostaglandyn na wydzielanie wodorowęglanów, jednakże rola endogennych prostaglandyn nie jest w pełni poznana.

Komórki błony śluzowej charakteryzują się ścisłymi połączeniami międzykomórkowymi, co warunkuje szczelność bariery żołądkowej i zapobiega niekontrolowanemu przenikaniu przez nią jonów H\ Ponadto błona komórkowa komórek śluzowych, tak jak i wszyslkich komórek organizmu, ma strukturę lipidową, co warunujejej nieprzepuszczalność dla substancji zjonizowa-nych.

Wydolność bariery żołądkowej podlega jednak ograniczeniom Do uszkodzenia błony śluzowej żołądka może dochodzić na skutek ekspozycji na