strona2 113

112

i telewizji - szybkość docierania do szerokiej widowni, mogłyby być przydatne dla potrzeb orientacji i poradnictwa zawodowego, jest obecnie zbyt mało.

Wiele treści dotyczących problematyki pracy ludzkiej, roli i znaczenia różnych zawodów w społeczeństwie i gospodarce narodowej, roli pracy w życiu jednostki przekazywanych może być przy okazji prezentowania innych treści. Literatura piękna, filmy fabularne czy wiele audycji radiowych i telewizyjnych przedstawia rolę pracy i trudu człowieka, pokazuje tradycje związane z wykonywaniem różnych zawodów, ule także niekiedy prezentuje konsekwencje utraty pracy dla jednostki i jej rodziny. Tego typu treści mogą także wywierać wpływ na decyzje zawodowe młodzieży i dorosłych.

Stwierdzić jednak należy, że ciągle jest zbyt mało informatorów, audycji rudiowych i telewizyjnych czy filmów, które mogłyby być pomocne w prowadzeniu orientacji i poradnictwa zawodowego. Choć podejmowane są różnorodne próby w tym zakresie, wyraźnie zwiększyła się liczba artykułów w prasie i poradnictwa za pośrednictwem gazet i tygodników - to jednak stanu aktualnego nie można uznać za całkowicie zadowalający.

3. Specjaliści w zakresie orientacji i poradnictwa zawodowego - doradca zawodu

Doradca zawodu jest pojęciem funkcjonującym zarówno w Polsce jak i zagranicą (ung. occupational counsellor, czes. odborny poradce, niem. Berufsberater) i zajmuje się on udzielaniem porad zawodowych. Doradca zawodu współpracuje z poszczególnymi osobami przygotowującymi się do podjęcia decyzji zawodowych, rodzicami tych osób i nauczycielami. Na ogół pracuje z poszczególnymi jednostkami, może także prowadzić zajęcia z grupami zainteresowanymi wyborem zawodu. Zaduniem jego w stosunku do tych osób jest nie tylko przekazywanie odpowiedniej wiedzy, ale kształtowanie aktywności i inicjatywy. Aby móc udzielać porad zawodowych, doradca zawodu gromadzi i opracowuje odpowiednie informacje, prowadzi dokumentacje dotyczącą potrzeb kadrowych terenu, a także - zwłaszcza jeśli pracuje w szkole — dokumentację dotyczącą uczniów. Aby doradca zawodu mógł dobrze realizować stawiane przed nim zadania, powinien nie tylko dysponować wiedzą o zawodach, posiadać znajomość psychologii i pedagogiki, mieć praktykę pedagogiczną, ale również posiadać życzliwość dla młodzieży i gotowość pomocy.'⁵⁰ Jak stwierdza B. Wojtasik - termin „doradca zawodu" funkcjonuje obok innych równouprawnionych określeń:

—    doradca zawodowy,

-    organizator orientacji zawodowej,

—    koordynator do spraw orientacji zawodowej,

—    pełnomocnik do spraw orientacji zawodowej.

Wydaje się jednak, że termin „doradca zawodu” zawiera w sobie inne z wymienionych tu określeń, ponadto były one używane w literaturze przedmiotu i aktach prawnych przed 1990 rokiem, obecnie częściej zastępuje się je terminem „doradca zawodu”.

Wyjaśnienia wymaga natomiast fakt, dlaczego używa się terminu „doradca zawodu”, a nie „doradca zawodowy”. Bardziej precyzyjne jest określenie pierwsze, ponieważ podkreśla przede wszystkim działanie jakim jest doradzanie zawodu.'¹²

Doradców zawodu można podzielić ze względu na poziom kompetencji i pełnione funkcje zawodowe nu doradców profesjonalnych i nieprofesjonalnych. Doradcami profesjonalnymi są:

1)    doradcy, dla których poradnictwo jest zadaniem podstawowym:

-    pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznych zatrudnieni w pionie poradnictwa zawodowego,

—    pracownicy urzędów pracy zajmujący się poradnictwem zawodowym;

2)    doradcy, dla których zadania orientacji i poradnictwa zawodowego są ważne, ale obok nich mają jeszcze inne obowiązki:

-    pedagodzy szkolni,

-    nauczyciele szkół ogólnokształcących i zawodowych,

-    lekarze przemysłowi, szkolni;

3)    pracownicy różnych zawodów, dla których zadania orientacji i poradnictwa zawodowego są zupełnie marginalne:

—    lekarze,

—    pracownicy wyższych uczelni,

-    pracownicy WOM,

- dziennikarze (RTV, prasa).

Doradcami nieprofesjonalnymi są:

rodzice, starsi koledzy, rówieśnicy, znajomi, krewni, przyjaciele i inni.'^j3 Doradców zawodu można też podzielić na zajmujących się młodzieżą -doradcy zawodu i dorosłymi - doradcy pracy.

Według projektu przygotowanego dla potrzeb klasyfikacji zawodów i specjalności, doradca zawodu udziela pomocy w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu i kierunku kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości psychofizyczne i sytuację życiową, a także problemy rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego,