strona2 (2)

122

Zwierzęta w akwarium morskim

U dołu: Parzydełkow-ce (Cnidaria).

a)    komórka parzydełkowa przed wyrzuceniem nici przewodzącej jad;

b)    knidoblast po wystrzeleniu nici. Czynnikiem wywołującym ten proces jest podrażnienie specjalnej szczecinki (c) umieszczonej na wieczku knidoblastu.

cjami wytwarzanymi przez współpracujące z nimi rośliny niższe.

Za pokarm zastępczy mogą nam posłużyć odżywki płynne. Gąbki najlepiej jest karmić jednokomórkowymi glonami pochodzącymi z własnej hodowli planktonu (patrz rozdział „Hodowla i rozmnażanie organizmów morskich ”). W przypadku dużych gąbek toaletowych bardzo dobrze sprawdziły się rozpuszczone w wodzie drożdże. Gąbki żyj ące w akwarium razem z dużą ilością pełzatki poradzą sobie bez dodatkowego dokarmiania. W takich zbiornikach niektóre gąbki wapienne z rodzaju Sycon mogą się nawet sporadycznie rozmnażać.

Bardzo często gąbki pojawiają się w naszym zbiorniku zupełnie nieoczekiwanie, trafiają tu razem z „żywymi skałkami”. W korzystnych warunkach mogą się dość szybko rozmnażać i stopniowo zajmować coraz większą część akwarium. Do takich zwierząt należy przede wszystkim duża grupa gąbek z rodzaju Sycon, ale także pewien mały, zabarwiony na biało gatunek, który jak na razie nie został jeszcze bliżej oznaczony. Pojawia się on w wielu akwariach z organizmami bezkręgowymi. Z reguły porcje pokarmu podawane pozostałym filtratorom będą wystarczające, by wyżywić wszystkie gąbki w naszym akwarium. Wrogowie. Typowymi wrogami gąbek są różne ślimaki nagie, które wyspe-cjalizowały się w zjadaniu niektórych gatunków tych zwierząt. Poza nimi gąbki często są nadgryzane przez porcelanki (Cyprae-idae), rozgwiazdy i jeżowce. Przypuszcza się, że niektóre płaziń-ce także żyją kosztem gąbek.

Łączenie z innymi organizmami. Gąbki można hodować razem z nieomal wszystkimi osiadłymi bezkręgowcami i wieloma gatunkami ryb. Nie nadają się do tego niektóre rozdymki, wargaczowate i rogatnice, które mogą je nadgryzać. Natomiast obecność gar-bików, babek czy ślizgów z pewnością nie odbije się niekorzystnie na zdrowiu gąbek.

Doskonałymi współlokatorami dla tych zwierząt będą także małe krewetki i pustelniki, ustonogi, drobne kraby i osiadłe bezkręgowce (np. ukwiały, korale miękkie czy sabellie). Wskazówki praktyczne. Od czasu do czasu dobrze jest obmyć gąbki strumieniem wody wyrzucanym przez dyszę pompy cyrkulacyj-nej. W ten sposób pozbędziemy się cząstek detrytusu i glonów, które pokrywają ich ciała. Tuż po zakupie gąbek powinniśmy także sprawdzać ich zapach. Wprawdzie żywe gąbki mają dość intensywną woń, ale gdy są już martwe, zawsze wydzielają specyficzny, zgniły zapach.

Żeby ustalić zapach gąbki nie możemy i nie musimy wyjmować ją z akwarium. Zapach martwej gąbki poczujemy już wtedy, gdy będziemy ją trzymać tuż pod powierzchnią wody. Zamiast tego można delikatnie sprawdzić palcem jej twardość lub napełnić ją wodą, stosując metodę opisaną na stronie 121. Jeśli gąbka jest miękka w dotyku lub odrywają się od niej fragmenty tkanki, najczęściej jest ona już stracona.

Parzydełkowce (Cnidaria)

Wśród jamochłonów parzydełkowce zajmują szczególną pozycję. Wszyscy przedstawiciele tej grupy w zewnętrznej warstwie ciała posiadają parzydełka. Parzydełka mogą przyjmować bardzo różne kształty i spełniają co najmniej dwie funkcje. Po pierwsze, chronią te stosunkowo bezbronne zwierzęta przed polującymi na nie drapieżnikami. Po drugie, umożliwiają parzydełkowcom zdobycie i przytrzymanie pożywienia. Niektóre gatunki pa-rzydełkowców mają bardzo silny jad i z łatwością mogą porazić i przytrzymać nawet dość duże ofiary, takie jak drobne ryby czy krewetki. Po sparaliżowaniu ofiara zostaje połknięta.

Pod innymi względami parzydełkowce wykazują bardzo prymitywną budowę. Posiadają prostą sieć włókien nerwowych. Skupiska mięśni podłużnych i poprzecznych umożliwiają parzydełkowcom obkurczanie całego ciała podczas pobierania pokarmu lub pod wpływem bodźców dotykowych. Jama gastralna (jama żołądka) jest wyścielona specjalną warstwą komórek, które biorą udział w pobieraniu i przetwarzaniu substancji pokarmowych.

Większość parzydełkowców odżywia się zooplanktonem. Tworzące ten typ bezkrę-