Struktura klasowo warstwowa 7

Strukturo klaso*'' >- warstwowa I !?

ciii uwagę w latach sześćdziesiątych na zjawisko relatywnego „ześrcdniaczcni;.' majątkowego wiejskiej ludności rolniczej ze względu na łatwą stosunkowo możliwość podjęcia pracy poza rolnictwem w przypadku, gdy dochody z gospodarstw były niewystarczające albo gdy były niezbędne dodatkowe środki na inwestycje w gospodarstwie rolnym. Powstało wówczas pojęcie „chłop-robotnik". które z socjologii przeszło do języka potocznego. Równocześnie pojawiły się poglądy , że następuje profesjonalizacja ludności rolniczej, a więc r klasy społecznej przekształca się ona w wyspecjalizowaną kategorię zawodową¹-. Polityka społeczna wobec ludności chłopskiej posiadającej gospodarstwa roinc. począwszy od roku 1957 a skończywszy na 1989, polegała na różnego typu próbach włączenia indywidualnych działań chłopa jako producenta w orbitę tzw. socjalistycznej gospodarki planowej, przez m.iu kontraktację płodów roinycli, agromininium. ograniczenia w zakresie prawa dziedziczenia gospodarstwa, kółka rolnicze itd. Z kolei chłopi uzyskali prawo do korzystania z bezpłatnej służby zdrowia i ubezpieczę ma rolniczego. Mimo liczebnego zmniejszania się klasy chłopskiej : postępującego zaniku kultury- ludowej, rzutującej na poczucie odrębności (często niższości wobec kultury miejskiej) utrzymywało się ciągle poczucie wspólnoty interesów ekonomicznych i potrzeba ich politycznej artykulacji. Świadczą o tym zarówno strajki chłopskie z przełomu 1980 i 1981 roku, które zakończyły się poć pisaniem porozumień w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie, jak i polityczne poparcie dla Solidarności Rolników Indywidualnych oraz istnienie ówczesnej pro-rządowej partii, którą był ZSL. Niewątpliwym czynnikiem integrującym ludność chłopską jako klasę było również wysokie poczucie tradycyjnej religijności ludowej. wyrażającej się zwłaszcza w rygoryzmie obyczajowym i obrzędowości Hipoteza wysunięta przez B. Gałęskiego jeszcze w iaiach sześćdziesiątych, że chłopstwo przekształca się z klasy w kategorię społeczno-zawodową, jest do dzisiaj bardziej projekcją możliwych zmian niż opisem stanu faktycznego. Sprawą do dalszych badań jest spostrzeżenie, że ludność mieszkająca w jednostkach osiedleńczych określanych mianem ..wsi"' mc składa się wyłącznic z chłopów-rolników. a coraz iicz-niej występują w ntej przedstawiciele innych członów struktur klasowa-warstwowej. co wynika z rozwoju usiug na wsi i nasilonych kontaktów z miastem.

Klasycy polskiej socjologii - F. Znaniecki i J. Chaiasiński - zwracali w swych publikacjach uwagę na specyficzne cechy charakteryzujące polską inteligencję wyw-odzącą się w większości ze zdeklasowanej szlachty : własne getto obyczajowe. ..dobre maniery”, swoisty styl życia („pański"), odróżniający ją od innych odłamów społeczeństwa, które podobnie jak inteligencja mc posiadały- majątku. Jednakże, tworząca się w wieku XIX inteligencja była może mc tyle tw-órcą kultury- ogólnonarodowej (bo i inne klasy i warstwy miały swój udział w jej tworzeniu) ale jej głównym konsumentem w- poprzek podziałów rozbiorowych i odrębności regionalnych. Inteligencja, choć zróżnicowana politycznie, zawodowo i majątkowo, odegrała istotną rolę w scaleniu ziem trzech zaoorów po odzyska-

Por. B. Galęski: Chłopi i zawód rolnika. Warszawa 1963