DSCN1818

166 Rolc-making

la” Analogiczna sytuacja    ^

padku mchów faninislycai^h^^ tradycyjne rozumienie roli kobit.

spofccnych

r/ema się sytuacji. » niemożliwe staje mc pogodzenie'rozbieżnych oczekiwań wiążących się z różnymi rolami Sytuację taką określa się jako konflikt ról. Najczęściej jest on rozumiany jako „równoczesne występowanie dwóch, bądź większej liczby, sprzecznych rodzajów oczekiwań dotyczących zachowań jednej osoby” [B.J. Biddle 1*992. s. 130). Przykładowo, konflikt ról może występować w przypadku sprzecznych oczekiwań wiążących się z pełnieniem roli zawodowej i roli rodzica. Następstwem konfliktu ról jest zazwyczaj stres.

Jacek Szmatka (1989) wskazuje na znamienną ewolucję teorii ról społecznych. W początkowych koncepcjach - prezentowanych przez Ralpha Lintona - każdej pozycji społecznej odpowiadała jedna rola W ujęciu Roberta K. Mertona każdej pozycji społecznej towarzyszy wielość ról; wiązką ról społecznych wokół każdej pozycji tworzy swoistą substrukturę społeczną (przykładowo, rola osoby zajmującej pozycję dyrektora na czym innym polega w stosunkach z szeregowymi pracownikami, na czym innym w kontaktach z kadrą kierowniczą, a na czym innym w kontaktach z własnymi zwierzchnikami lub osobami postronnymi; jest to ciągle rola dyrektora. ale składa się ona w istocie z wielu |ól). Peter Blau zaproponował koncepcję kompletu statusów związanych z danvm ze-społem ról W ujęciu tym pod uwagę bierze się dodatkowo status, czyli społeczne uznanie. jakim wykonawca roli cieszy sir _w relacjach z wszystkimi typami środowisk z którymi na mocy pełnionej roli pozostaje

"    ^{(Ma,US dyrck,on}* "Krte być

zupełnie odmienny w oczach podwładnych kontrahentów zwierzchników |_ub innych dyrektorów, Jacek Szmatka uznaje, że roz "ój koni ról społecznych dokonuje s*

zgodnie z zasadą korespondencji. to. iż mikrosocjologia osiągną paradygmatycznc - jest zatem ..doir7*i uką”. (A.S.)    ***

Zob instytucja, konformizm, kontrola . na. osobowość społeczna. WjaJi/* J ^tC/' społeczna, zespół ról.

Literatura:

Aron son E. 1987. Człowiek istota PWN, Warszawa

Berger P.. 1988. Zaproszenie do utcłolr, PWN. Warszawa.

Biddle B.J., 1992. Współczesne tender*._e « ,_if> ni roli |w:| Elementy mikrosocjołog.. _Q ' Wybór tekstów, oprać i red J. Szmatka. I Kraków

Linton R.. 1936. The Study of Mai Ar duction. Applcłon-Ccntury-Crofb. Inc. V* York.

ł.oś M , 1985, „Role społeczne w ncrtttj rot, [w:] O społeczeństw ie i teoni społeczną, prę red E Mokrzy ckiego, M Oficrsktą J Sa:-kiego. PWN. Wars2awa.

Mcrton R.K.. 1957, The Rołe-set Problemi « Sociological Theory, „The Bntish JoumaJ d Sociology ", nr 2.

Szczepański J., 1970, Elementarne pcucia » cjołogu. PWN. Warszawa

Szmatka J., 1989, Czy kryzys mikrosocjdogc'. „Studia Socjologiczne”, nr 2.

Turner R H., 1962. Role-taking Process umaj Conformity (w:) Humań Behauour srd &•" ciał Processes, A.M Rosc (edk Boston

Kolc-making. zob. rola społeczna

Rozmrażanie, zob. model zmiany postaw.

Rozumienie, zob naturalizm-ani>r»¹--ralizm. socjologia rozumiejąca

Rozwój społeczny, proces taenmk^ transformacji systemu społecznego transformacji kierunkowej oznacza zmian o charakterze historycznym- F* dłowym (tzn. zgodnym z ogólnymi mi) oraz kumulatywnym (A K Palu*-*¹ * 7) Przyjmuje się, żc łennin    . _v

łeczny" jest aksjologicznie neutralny ^ mwst takie pojęcia, jak: regres, r⁰^, stagnacja są pojęciami wartościuj*-'