nurty literacki

HISTORIA LITERATURY

literatura emigracyjna - twórczość pisarzy, którzy podjęli decyzję o pozostaniu poza krajem na wieść o rozstrzygnięciach konferencji jałtańskiej, ustalającej nowy porządek polityczny Europy; zaliczyć możemy do nich między innymi: Witolda Gombrowicza, Józefa Wittlina, Kazimierza Wierzyńskiego, Józefa Mackiewicza, Józefa Czapskiego, Jana Lechonia, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Mariana Homara; kolejne fale emigracji przypadły na lata 1956, 1968, 1970 i 1981

literatura faktu - proza z pogranicza artystycznej wypowiedzi i historycznego dokumentu; charakteryzuje się rezygnacją z odautorskiego komentarza i oddaniem głosu świadkom relacjonowanych zdarzeń; przykłady: Zofia Nałkowska, Medaliony; Hanna Kroll, Zdążyć przed Panem Bogiem

neoklasycyzm - początki nurtu, polegającego na odnowieniu starożytnych reguł, zasad i gatunków klasycznych, sięgają poezji Leopolda Staffa; jego przedstawiciele (Zbigniew Herbert, Jarosław Marek Rymkiewicz) szukają inspiracji twórczych w motywach mitologicznych i dokonują reinterpretacji mitów, czyli odkrywają ich nowe sensy

nowomowa - nazwa wprowadzona przez George'a Orwella w antyutopii Rok 1984, oznaczająca język podporządkowany totalitarnej tyranii i tym samym zafałszowujący rzeczywistość; zjawisko nowomowy, specyficznej konwencji języka propagandy i mass mediów, przeniknęło do mowy codziennej, zakłócając przekazywanie informacji

poezja lingwistyczna - jeden z charakterystycznych dla współczesnej poezji nurtów, ukształtowany na przełomie lat 50. i 60.; przedstawiciele: Miron Białoszewski, Tymoteusz Karpowicz, Zbigniew Bieńkowski, Edward Bal-cerzan; autorzy skupiają się na eksperymentowaniu materią języka i rozrachunkami z konwencjami mowy; badają chaotyczność języka potocznego, próbują naśladować mechanizmy patologii językowej (przejęzyczenia, zakłócenia itp.); poezja lingwistyczna bawi się słowami, wykorzystuje dowcip językowy w ce-iu przedrzeźniania przestarzałych form języka mówionego

pokolenie apokalipsy spełnionej - określenie używane w odniesieniu do pokolenia Kolumbów, które znalazło się w centrum dantejskiego piekła, jakim była II wojna światowa

Charakterystyka epoki

pokolenie bruLionu - nazwa wywodzi się od czasopisma literackiego i kulturalnego ukazującego się w latach 1986-1999, którego redaktorem naczelnym był Robert Tekieli; członków tego ugrupowania łączyła nowa sytuacja społeczna, w której tradycja modelu społeczeństwa podziemnego, zapoczątkowana w latach 80. przez ruch Solidarności, wyczerpywała się stopniowo i zamieniała w rzeczywistość wczesnego kapitalizmu; szokowali oni swą wulgarnością, satanizmem i anarchizmem; przedstawiciele: Marcin Świetlicki, Jacek Podsiadło, Miłosz Biedrzycki, Marcin Baran

pokolenie Kolumbów - pierwsze pokolenie Polaków urodzonych w wolnej ojczyźnie po 123 latach zaborów, wychowane na tradycjach romantycznych i chrześcijańskich, które dramatycznie zmagało się z apokaliptyczną rzeczywistością II wojny światowej; określenie zaczerpnięto z powieści Romana Bratnego Kolumbowie rocznik 20; przedstawiciele: Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy, Wacław Bojarski, Zdzisław Stroiński, Andrzej Trzebiński oraz bohaterowie powieści dokumentalnej Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec - Zośka, Rudy, Alek

pokolenie Nowej Fali - nazwa pokolenia urodzonego w ostatnich latach wojny bądź niedługo po jej zakończeniu, którego debiut przypadł pod koniec gomułkowskiej małej stabilizacji; obce im były doświadczenia wojny, jednak głęboko przeżywali wydarzenia marca 1968 roku; przedstawiciele: Ewa Lipska, Stanisław Barańczak, Adam Zagajewski, Julian Kornhauser, Ryszard Krynicki

pokolenie Współczesności generacja pisarzy i krytyków, która zaznaczyła swą obecność w polskim życiu literackim około roku 1956; nazwa pochodzi od tytułu pisma literackiego; oprócz daty debiutu twórców indywidualistów łączył optymizm, wiara w to, że nadchodzi socjalizm z ludzką twarzą, że wreszcie, po „nocy" stalinowskiej, mogą nieskrępowanie wyrażać swoją wyobraźnię, kreować prywatne światy; inaczej zwane pokoleniem '56; przedstawiciele: Zbigniew Herbert, Miron Białoszewski, Stanisław Grochowiak, Ernest Bryll, Jerzy Harasymowicz

postmodernizm - nazwa ruchu artystycznego i intelektualnego rozwijającego się od początku lat 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych, a potem w całej Europie Zachodniej; za datę początkową uznaje się między innymi dzień