page0098

— 84 —

a)    Czas szkolny przypada właśnie na okres najsilniejszego rozwoju ducha i trwa kilka lat.

b)    Dziecko jest najsposobniejsze do kształcenia i najprzystępniejsze dla wszelkich poruszeń i wrażeń z zewnątrz.

c)    Znajduje zię ono we wiośnie życia, gdzie się robi duchowy zasiew, który dziecko ma zachować na swoje późniejsze życie, a którego owoce może też potem obficie między swoich współbliźnich rozdzielać.

d)    Nauczyciel posiada zawodowe wykształcenie, zna on dokładnie zadanie wychowania i środki, które do celu prowadzą, jako też życie duszy, przeto może działać ze świadomością celu i odpowiednio do natury.

e)    W życiu szkolnem odbywa się wszystko według pewnego ściśle oznaczonego planu, który uwzględnia naturalny bieg rozwoju dziecka.

3. Ponieważ wychowawca ma przedewszystkiem kształcić duszę, musi przeto postępować psychologicznie. W tym celu musi postępować stopniowo za naturalnym rozwojem dziecka, wpływać nań pozytywnie domagająco, nie przyspieszając go jednak zanadto, z drugiej zaś strony negatywnie trzymać wszystko zdała, coby go mogło tamować i przerywać. Przeto dla następnych wywodów bierzemy za podstawę psychologię i trzymamy się jej podziału i rozwoju czynności duszy. Jeżeli zaś mówimy o wykształceniu rozmaitych władz, to jednak odrzucamy jako błędne to zapatrywanie, jakoby każda z nich osobno, i sama dla siebie mogła być kształconą. Dusza jest niepodzielną istotą, a wykształcenie jednej władzy duszy, musi też koniecznie być korzystnem i dla reszty, gdyż zawsze tylko jednę duszę kszLałcimy. Rozdział dzieje się tylko tak jak w psychologii, celem przejrzystszego przedstawienia rzeczy.

Doświadczenie ciągle poucza, że jedna władza duszy tylko na rachunek drugiej może być jednostronnie wykształconą. Dlatego harmonijne wykształcenie wszystkich władz duszy musi być w osobliwszy sposób zaznaczone. Ludzie samego tylko rozumu są również jednostronni tak, jak ludzie samego tylko uczucia, w życiu praktycznem działają odpychająco i odstręczająco.

http://rcin.org.pl