PB040696

190 Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich

higieniczna mleka i produktów mlecznych jest wypadkową nie tylko warunków higienicznych w zakładzie przetwórczym, ale przede wszystkim zależy od warunków utrzymania - decydujących o dobrostanie zwierząt, żywienia, oraz warunków pozyskiwania i przechowywania mleka. Ten etap stanowiący tzw. ,pre harvest food safęty” w programie HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) jest w ustawodawstwie europejskim dotyczącym higieny mleka mocno akcentowany.

5.10.1. Standardy w zakresie dobrostanu krów

Aktem obejmującym warunki utrzymania bydła, w tym krów, w zakresie prawnej ochrony jest Dyrektywa 98/58/EC. Dyrektywa ta nakłada obowiązek na wszystkie państwa członkowskie UE opracowanie przepisów zapewniających ochronę zwierząt przed niepożądanym bólem, cierpieniem i obrażeniami. Przepisy te powinny uwzględniać minimum wymogów zawartych w tej dyrektywie oraz potrzeby fizjologiczne i etologiczne zgodnie z uznanym doświadczeniem i wiedzą naukową.

Aktami prawnymi w zakresie dobrostanu bydła implementującymi dyrektywę UE są:

•    Ustawa o ochronie zwierząt z dn. 21 sierpnia 1997 r. (DzU. z 1997 r. nr 11, poz■ 724) znowelizowana Ustawą o ochronie zwierząt z dn. 6 czerwca 2002 r. (DzU. z 2002 r. nr 135, poz 1143).

•    Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 2 września 2003 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich (Dz U. z 2003 r. nr 167, poi 1629) uzupełnione Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zdn.8 marca 2004 r. (Dz U. z 2004 r. nr 47, poz. 456).

Podstawowe wymogi w zakresie ochrony dobrostanu krów, a wynikające z powyższych przepisów dotyczą następujących zagadnień:

Opieka nad zwierzętami

Wszystkie zwierzęta utrzymywane w.budynkach inwentarskich muszą być doglądane przez obsługę co najmniej raz dziennie, natomiast utrzymywane w innych systemach (np. pastwiskowy) należy doglądać częściej, w zależności od warunków. Zwierzętami powinny zajmować się osoby posiadające odpowiednie predyspozycje, wiedzę i kompetencje.

Dla prawidłowej kontroli zwierząt należy zapewnić odpowiednie oświetlenie (stałe lub przenośne) możliwe do wykorzystania o każdej porze.

Każde zwierzę chore lub ranne musi być otoczone właściwą opieką, a w razie konieczności należy udzielić niezwłocznej pomocy weterynaryjnej. W szczególnych wypadkach, zwierzę chore lub ranne należy odizolować do oddzielnego boksu lub pomieszczenia wyłożonego suchą i wygodną ściółką.

Prowadzenie rejestrów

Właściciel lub hodowca zwierząt powinien prowadzić rejestr wszystkich przypadków leczenia oraz notować liczbę przypadków śmiertelnych stwierdzonych podczas inspekcji. Rejestry te należy przechowywać przez okres co najmniej trzech lat i udostępniać właściwemu urzędowi podczas inspekcji lub na żądanie. Wzór książki leczenia zwierząt oraz sposób jej prowadzenia określa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 9 października 2003 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej oraz sposobu prowadzenia książki leczenia zwierząt.

System utrzymania krów

Krowy w pomieszczeniu inwentarskim utrzymuje się:

•    na uwięzi

•    bez uwięzi w kojcu

•    lub w oborach wolnostanowiskowych.

Gabaryty stanowisk w oborach uwięziowych przedstawia tabela S.2. Krowy w oborach uwięziowych mogą być utrzymywane na stanowiskach ściołowych i bezścołowych.

Do najistotniejszych wad systemu uwięziowego należą:

•    zwiększone nakłady pracy przy wiązaniu i rozwiązywaniu krów pastwi-skowanych

•    duże nakłady pracy przy braku mechanizacji

•    nieergonomiczna pozycja dojarza

•    obniżone standardy higieny doju na stanowiskach

•    ograniczenie ruchu zwierzętom

•    obniżony dobrostan krów.

Zapewnienie zwierzętom swobody ruchu w zależności od gatunku, potrzeb fizjologicznych i etologicznych jest jednym z podstawowych wymogów dobrostanu, a jego ograniczenie może powodować cierpienie lub nawet obrażenia. Ten wymóg dotyczący swobody ruchu dla bydła wciąż wzbudza wiele kontrowersji. Udomowienie wielu gatunków zwierząt, w tym bydła, pozbawiło ich w naturalny sposób tej swobody ruchu, jaką