PICT2631

430 Część IV. Twoja śmierć

Natomiast Aleksandra de La Ferronays, w rok po zamążpójściu zeszytach z cytatami przepisała wiersze z Harmonies poetiąues «f _r Lamartine’a:

Módlmy się za nich, wszak rak nas kochali...

Czy zapomnieli swe ziemskie imiona?

Było to wielką troską tych chrześcijan, zarówno katolików, jak protesty słabo oświeconych przez tradycyjną eschatologię swojej religii. Eschatolo - > pochodziła z czasów, kiedy nie odczuwano potrzeby przedłużania poza §5^ uczuć doznawanych za życia, bo wydawały się zbyt ludzkie. W epoce Bron te raczej obawiano się, aby nie zanikały w niezmierzonym ogromie Czy na wezwania, na nasze modlitwy nie będzie odpowiedzi?

Och nie, mój Boże! Gdyby niebios chwała Starła ich pamięć z lat, gdy byli z nami,

Nasze wspomnienia też by nam zabrała.

Czyżbyśmy próżno zalewali łzami Łono twe, Panie, co dusze ich skrywa?

Pozostawiamy to teologii, bo nie to jest dla nas najważniejsze.

W ich sercu zostaw dawne nasze miejsce,

Kiedyś smak jednej znaliśmy radości.

Czy bez nich nasze jest możliwe szczęście?

Uczucia bardzo banalne, które tenże Lamartine zawarł w wierszu a la Racine:

Czyż niczym jest już źródło miłości do ciebie?

Lamartine, rodzina de La Ferronays, a także wielu innych, po których nie zostały żadne pisma, ci anonimowi romantycy, znaleźli ukojenie w pewności, że czeka ich raj odzyskanych przyjaźni. Emily Bron te odczuwa jednak niepokój: czy przechodząc na tamten świat, nawet tak swojski — homelike — Judzkie przyjaźnie zachowają ponure, a jednak niezastąpione barwy Ziemi?

Bardzo piękny wiersz mówi o tych wątpliwościach i o głębokim poczuciu Judzkiej solidarności u tej dobrej chrześcijanki, wierzącej w życie wieczne. Pierwszy obraz to rozmyślanie na cmentarzu:

Wokół mnie mogił kamienie Głębokie rzucają cienie,

Gdy stąpam z wolna po darni,

Pod którą milczą umarli,

W glinie, pod darnią schowani,

Na chłód i ciemność skazani. *

4M

Rołdiwl tO. Cna pł^toydt śmierci

Drugi obraz ukazuje miejsca, gdzie przebywają zmarli i gdzie mogłyby zanikać ziemskie uczucia:

Twe dzieci, kraju bez cienia.

Nic znają smaku cierpienia;

Nic wiedzą, los ich łaskawy,

Ze mroczne, ponure zjawy Mieszkają z nami na ziemi.

Niechaj więc każdy pozostanie u siebie:

• Cóż, niech więc trwają w radości,

W ciągłego szczęścia bezmiarze.

Niech nie wracają tu wcale,

By dzielić wciąż z nami żale.

My, żywi i umarli, przez długi jeszcze czas po śmierci odczuwamy bliskie więzy z naszą matką, Ziemią. Jak długo? Może aż do zdarzenia, którego tutaj nie wymieniono, ale mógłby to być koniec świata, paruzja tradycyjnej eschatologii.

Porzucić dom mój rodzinny Dla jakiejś ciem krainy?

Nie — lecz na czułym twym łonie Niechaj mnie uśpią snu dłonie.

Wstanę, by dzielić się z tobą Nieśmiertelności nagrodą.*

Archaiczne pojęcie snu, tej reąuies w przejściowym okresie wyczekiwania, powraca tutaj w postaci, w jakiej odnalazły ją może spekulacje wieków XVII—

XVIII na temat żyjących trupów. Ale u Bmily myśl ta rywalizuje z inną, bardziej zrozumiałą, bardziej rozpowszechnioną w jej epoce; z pojęciem śmier ci-otchłani. Myśl ta bez wątpienia wiąże się z pojęciem śmierci-szczęścia; jest to szczęście zagubienia się w bezmiarze j bezmiarze Boga? Natury? To nieważne. Ważne jest fizyczne niemal pojęcie nieskończoności.

W epoce romantycznej miało się ono zbanalizować. Istniało w mentalności rodziny de La Ferronays*, zauważyliśmy, że Alberta de La Ferronays pociągał bezmiar morza, symbołu jednocześnie śmierci, Boga i szczęścia. 13 Broiły odnajdujemy obraz morza z tym samym znaczeniem.

Przeszłość to „jesienny wieczór", w którym poeci romantyczni widzieli również obraz śmierci, teraźniejszość — „zielona gałąź obsypana kwiatami" . Czy przyszłość będzie latem? Nie, porównanie z porami roku tutaj szwan kuje.

Przełożyła Krystyna Osińska.