42597 img7

112 5. Przeprowadzanie efektywnej rozmowy kwalifikacyjnej

Strategia 3: Zgłębianie odpowiedzi w celu uzyskania kompletnych danych na temat zachowania kandydata

Nawet wykwalifikowani kandydaci w odpowiedzi na dobrze skonstruowane pytanie behawioralne podają raczej swoje opinie na temat tego, co zrobili, niż opisują konkretne czynności. Mówią na przykład:

•    Prowadziłem zespół.

•    Kontrolowałem budżet.

•    Wykorzystałem swoje techniczne umiejętności do rozwiązania problemu.

W każdym z powyższych wypadków wyróżnione słowo jest wieloznaczną etykietą. Jak dana osoba „prowadziła” zespół? Możliwości jest wiele. Jednym z celów zgłębiania odpowiedzi dotyczącej zachowania kandydata jest dotarcie do rzeczywistych działań kryjących się za etykietami. Słysząc zdania, które mogą mieć wiele znaczeń, należy je zgłębić za pomocą następujących pytań:

•    Co pan zrobił?

•    Jak pan to zrobił?

•    Dlaczego pan to zrobił?

Często w odpowiedzi na takie pytania kandydaci także podają etykiety. Po części powodem jest to, że zazwyczaj używają ich na co dzień jako skrótów w komunikacji⁸. Prowadzący powinien być asertywny, lecz nie agresywny. Czasami zaistnieje potrzeba zgłębienia tej samej odpowiedzi więcej niż jeden raz. Należy pamiętać, że głównym celem jest zrozumienie zachowania kandydata, a nie uzyskanie prawidłowej odpowiedzi. Na czas rozmowy kwalifikacyjnej prowadzący powinien powstrzymać się od osądzania.

Odpowiedź pogłębioną w wystarczającym stopniu poznaje się po tym, że jesteśmy w stanie opisać, jak zachował się kandydat. Należy sprawdzić, czy można odtworzyć zachowanie kandydata na podstawie jego wypowiedzi. Na przykład, jeżeli mówi on: „Rozwiązałem konflikt”, czy można opisać, w jaki sposób to zrobił? A czy można odtworzyć zachowanie kandydata na podstawie wypowiedzi: „Wskazałem wspólne cele, zaproponowałem podzielenie się zasobami i zmianę harmonogramu”? Jeszcze raz podkreślamy, że nie należy oceniać, czy to, co kandydat zrobił, było słuszne, lecz upewnić się, że znane są jego dokładne działania.

Drugim celem zgłębiania odpowiedzi jest zrozumienie wyników działań kandydata. Nawet jeśli opisze on swoje czynności, nie zawsze podaje ich

C.D. Mortensen, Miscommunication, Sagę, Thousand Oaks 1997.

rezultaty. Organizacje zazwyczaj poszukują kandydatów, których działania przyniosły pozytywne wyniki. Aby zrozumieć, co osiągnął kandydat, można zadać jedno lub więcej z poniższych pytań:

•    Jaki był wynik pana działań?

•    Jakie korzyści dla organizacji przyniosły pana działania?

•    Czy dziś zrobiłby pan coś inaczej i dlaczego?

Ten rodzaj zgłębiania odpowiedzi jest szczególnie ważny i przydatny. Celem rozmowy kwalifikacyjnej jest przewidywanie efektów, a uzyskanie pogłębionej odpowiedzi pozwala właśnie określić zachowanie kandydata w przyszłości.

Oto kilka kolejnych taktyk zgłębiania odpowiedzi:

•    Zapytanie, jak zmieniło się zachowanie kandydata pod wpływem doświadczenia

Ludzie często uważają, że czegoś się nauczyli, choć faktycznie tak nie jest. Można zapytać kandydata: „Czy nauczył się pan czegoś dzięki tej sytuacji?”. Takie sformułowanie pytania pozwala raczej na pomiar opinii niż poznanie zachowania kandydata. Najważniejszym słowem w tym pytaniu powinno być „jak”. Bardziej efektywnym pytaniem sondującym będzie: „Jak zmieniło się pana zachowanie dzięki doświadczeniu uzyskanemu w tej sytuacji?”. Zakłada ono, że jeżeli ludzie nauczyli się czegoś, to widać to w ich zachowaniu.

•    Zapytanie kandydatów o rezultaty

Niektórzy prowadzący pytają „Czy to się sprawdziło?” lub „Jak to się sprawdziło?”. Takie pytania sondujące rzadko przynoszą odpowiedź zgodną z rzeczywistością. Niewielu kandydatów przyzna, że ich działania zakończyły się całkowitym niepowodzeniem. Lepszym pytaniem może być: „Jaki był rezultat pana działań i jak pan go rozpoznał?” lub „Co świadczyło o powodzeniu pana działań?”.

•    Zmiana stylu zgłębiania odpowiedzi, aby kandydaci nie czuli się przepytywani

Jeżeli prowadzący cały czas używają tego samego schematu pytania, w pewnym momencie zmęczy to kandydata i wywoła uczucie, że nie uczestniczy w rozmowie kwalifikacyjnej, lecz jest przepytywany. Jednym ze sposobów, aby tego uniknąć, jest po prostu wyrażenie zainteresowania dodatkowymi informacjami i jednocześnie okazanie uznania dla osiągnięć kandydata (np. „To musiało być trudne. Jak udało się panu uzyskać ich pozwolenie?”).