63618 kem101

SWALIN 200

północnych Germanów wszystkich odbiegających od standardu stosunków seksualnych, w tym zoofilii (zob. patroni Islandii).

Oryginalny w skali indoeuropejskiej motyw konia - zwierzęcia bohatersko-militar-nego (zob. zwierzęta) - wykorzystanego do pokojowej, acz rozmiarami zaiste heroicznej pracy, został zapożyczony przez Rosjan /nad Morza Białego. Ich szesnastowieczna legenda pt. Jak budowano Sołozuki powiada, że na budowę słynnego monasteru (założonego w 1429 r.) „kamienie zwożono białym koniem. (...) A sanie to były takie, jak chałupa. No i koń, oczywiście, był niemały."

SWALIN (S’oalinn- „Chłodząca”), pokryta „dobrymi” —> runami tarcza stojąca przed Słońcem. Jej upadek spowodowałby unicestwienie świata przez żar słoneczny.

SWANHILD {SmnhUdr - „łabędzia Walka”), najpiękniejsza z kobiet, „bielsza od jasnego dnia” córka —> Sigurda i —> Gudrun urodzona już po ojcowskiej śmierci, pasierbica —> jonakra. Ojej urodzie zasłyszał stary król Gotów —> Jórmunrekk i w swaty wysłał swojego syna, —> Randwera. Jeden z jarlów Jor-munrekka, Bikki, złośliwie skomentował całą sytuację uwagą, że stosowniejsze byłoby małżeństwo Randwera i Swanhild, co - jak powiada Młodsza Edda {Język poezji) - „przypadło do serca młodym”. Złośliwiec natychmiast doniósł o wszystkim swojemu władcy, który wydał na syna i narzeczoną wyroki śmierci. Randwera powieszono, a Swanhild została stratowana końskimi kopytami. Wedle staroeddaicznego Podżegania Gudrun nastąpiło to na „wojskowym majdanie”, według zaś Młodszej Eddy {Język poezji) na leśnej polanie, gdzie wracający z łowów Jórmunrekk natknął się na Swanhild czeszącą włosy; wyraźny kontrast idyllicznego obrazka kobiecej toalety z okrutną kaźnią pozwala przypuścić, iż ta wersja jest zdecydowanie późniejsza, lak czy inaczej dzieło —> zemsty za śmierć dziewczyny podjęli jej przyrodni bracia, —> Hamdir i Sorli.

Historycznym pierwowzorem Swanhild była znana z Pochodzenia i dziejów Gotów Jorda-

Wikinger und Normanem, Karl Theodor Strasser. Hamburg' 1928. Ze zbiorów Biblioteki PT PN w Poznaniu Repr. I.. Borowski/Agencja Archiwum

Spinka do włosów z Nykóping (Sddcrmanland, Szwecja) nesa Sunilda, małżonka króla nadczarnomorskich Gotów Hcrmanaryka (Jónnunrek-ka), którą mąż kazał za zdradę przywiązać do końskich ogonów i rozerwać na części.

SWANHWIT (Svanhvźtr - „Łabędziobiała”) —»walkyria znana też jako Hladgunn Swanhwit (Hladgunnr SvanhvUr), córka króla Hlódwera (Hlą&uer). Wraz z siostrą, —» Alwitr, i przyjaciółką, —» Ólrun, przebywała nad Ulfśjarcm {Ulfsjdr - „Wilcze Jezioro”) w Ulfdalirze (Ułfdalir- „Wilcze Doliny”). Przemienione w łabędzie dziewczyny zostały tam porwane przez —» Wól un-da i jego braci, a Swanhwit poślubiła —> Slagfinna. Dziewiątej zimy zbiegła od męża i wróciła do zajęć walkyrii, co oznacza, że jej związek był „biały m” małżeństwem.

SWARANG (Sodrangr), wspomniany tylko w staroeddaicznej Pieśni o Ilarbanłzie olbrzym (zob. Jótunowie) żyjący na wschodzie (zol), kosmologia), ojciec licznych synów, którz) kamieniami zaatakowali —» Thora pilnującego wschodniej granicy (-> Midgardu?). Mimo liczebnej przewagi nie tylko nie pokonali boga, ale naw^ret musieli go prosić o pokój.

SWARTALFHEIM (Smrtalfheimr - „Dorno-siwo Ciemnych Alfów”), uznawana za jeden / dziewięciu światów’ podziemna kraina —» karłów. Nazwa obszaru dobitnie świadczy o utożsamieniu ich z ciemnymi —> alfa-mi. Zob. też Nidawellir.

SWARTHÓFDI (Svarlh(0i - „C/.arnogło-wy”), nieznany bliżej olbrzym (?), praojciec zamawiaczy chorób (zob. magia).

SWASUD (Svdsuór - „Miły”, „Delikatny”), olbrzym (?), wiodący beztroski żywot ojciec Sumara.

SWAWA (Svóva)y jedynaczka —> Eylimiego¹, -> walkyria, która „na swym rumaku jeździła w powietrzu i morzem”. Pokochała bezimiennego syna —> Hjórwarda, pobudziła go do heroicznych czynów, dała mu —> imię Helgi (zob. Helgi¹) i jako zwyczajowy prezent z tej okazji wskazała miejsce ukrycia miecza godnego bohatera, /a zgodą ojca poślubiła wybrańca, ale małżeństwo to, mimo wielkiej i wzajemnej miłości, nie zostało skonsumowane (zapewne za obopólną zgodą), więc dziewczyna pozostała walkyrią i przebywała w domu ojcowskim. Na wieść o śmiertelnej ranie ukochanego (zob. Alf-) natychmiast przybyła do niego przyrzekając zabójcy —> zemstę. Konający mąż zlecił jej poślubienie —» Hcdina, ona zaś przyszłego małżonka zdopingowała do pomsty; o tym drugim małżeństwie Swawy nic bliższego nie wiadomo. Niezależnie jednak od niego „lud mówi, że Helgi i Swawa urodzili się na nowe)” {Helgi ok Svdva er sagi at vceń endrborin). Ona sama ponownie przyszła na świat jako -> Sigrun, ukochana -» Helgi ego-; trzecim wcieleniem Swawy byłaby wobec tego walkyria Kara, nieznana bliżej tytułowa bohaterka zaginionej Pieśni o Karze.

SWEIGDIR (Sveigdir), wedle Sagi o Ynglin-gach piąty władca {dróttinri) Swejów (Szwedów), syn —> Fjólnira. Poprzysiągł dotrzeć do siedziby bogów, —> Asgardu, i do samego -> Odina, więc w towarzystwie dwunastoosobowej drużyny pięć lat wędrował po święcie. Dotarł do Tyrklandu (Tyrkland - „Ziemia Turków”; w „uczonej” literaturze

Jurków identyfikowano z Trojanami) i —> Swithjodu, gdzie „spotkał wielu krewniaków” (zob. Asowie). Po powrocie do ojczyzny poślubił Wanę (Vana) pochodzącą z —> Wanaheimu i spłodził —> Wanlandiego, ale wkrótce znów ruszył w drogę, Gdzieś we wschodniej Szwecji natknął się na głaz wielki jak domostwo. Pewnego wieczora, gdy pijany po uczcie przechodził obok kamienia, ujrzał przy nim jakiegoś karła (zob. karły), który zaprosił go do środka obiecując spotkanie z Odinem. Sweigdir wstąpił w rozwarty głaz i zniknął w nim na zawsze.

Jest prawdopodobne, że Sweigdir należy do rozpowszechnionej kategorii bohaterów epickich, dla których wnętrze góry stało się miejscem wiecznego lub długoterminowego spoczynku. Taki los przypadł w udziale np. irańskiemu Garszaspowi, ormiańskiemu Mherowi Młodszemu i brytyjskiemu Arturowi; por. też polską legendę o rycerzach tatrzańskich.

SWIPDAG {Svipda.gr - „jasny Dzień”), tytułowy bohater staroeddaicznej Pieśni o Swipdagu, jedyny syn jasnowidzącej olbrzym ki —> Groi i Solbjarta {Sólbjartr - „Jasne Słońce”).

Jeszcze jako dziecko wysłuchał wieszczby matki przepowiadającej mu ożenek z —» Men-glód. Gdy dorósł, dowiedział się jednak od kogoś o strasznych niebezpieczeństwach grożących starającym się o rękę dziewczyny, przybył więc na mogiłę rodzicielki, obudził ją ze śmiertelnego snu (zob. wólwy) i zażądał pomocy w zrealizowaniu przepowiedni, a gdy usłyszał dziewięć magicznych pieśni matczynych (zob. magia), ruszył ku swemu przeznaczeniu. Po trudnej wędrówce dotarł do cudownej góry —» Lyfjaberg, na której stało złote dworzyszcze Menglód, i wdał się w rozmowę ze str ażnikiem, —> Fjólswinnem, któremu przedstawił się jako Windkald {Vindkaldr- „Zimny Wiatr”), syn Warkalda {Vdrkaldr- „Wiosenne Zimno”) i wnuk Fjól-kalda {Fjąlkafdr - „Bardzo Zimny”). Mimo początkowo wrogiego nastawienia rozmówcy dowiedział się wszystkiego o domostwie, jego mieszkańcach i ich pani, a na koniec