88134 P1100941 (2)

66 Halina Waszkielewicz

Ponadto pisarka czuje się sama w jakiejś części Polką, ponieważ legenda rodzinna głosi, iż jej dawni przodkowie, Kozacy zaporoscy, otrzymali szlachectwo w nagrodę za męstwo z rąk polskiego króla Zygmunta Augusta. O tym, jak bardzo pielęgnowana jest ta legenda świadczy fakt, iż syn Pietruszewskiej, Fiodor nosi podwójne nazwisko (Pawłow-Andriejewicz), którego drugi człon jest nazwiskiem szlacheckiego przodka.

Dosyć często w jej utworach natrafić można na ślady lektury polskich książek²⁴¹, odnotować echa popularności polskich pieśni²⁶², czy też wręcz natknąć się na bohatera mówiącego po polsku. Jest nim np. niejaki Jasz, jeden z bandziorów w powieści Numer Jeden. Polski język ma zapewne w tym przypadku służyć uzyskaniu efektu obcości. W swej autobiograficznej książce rozmawia po polsku z niejakim panem Wojtkiem sama Pietruszewska (lian BoumeK, hk ołce nem Mbiuuiu?)²⁶³.

Odpowiadając niedawno na pytania ankiety czasopisma „Time Aut” Pietruszewska wskazała, że wśród jej ulubionych lektur do dziewiątego roku życia był Pokójm poddaszu Wandy Wasilewskiej (JJo 9nem moóuMbie khuzu: «KoMHama na yepdam Bandu BacwieecKoii, «)Ku3Hb CepeaHmeca» E. &paHKo, KpamKuu Kypc BKI1(6), nojrnoe coópauue Mcmkobckozo)²⁶⁴.

Rozziew pomiędzy pozycją Pietruszewskiej w literaturze rosyjskiej a jej obecnością, a raczej nieobecnością w kulturze polskiej daje do myślenia. Pisarka ta jest w Polsce bardzo mało znana, mimo, że w latach 90. XX wieku grano na polskich scenach kilka jej sztuk²⁶⁵, przetłumaczono kilka opowiadań (Zie-

²⁶¹    Wiedzę o tajnikach życia seksualnego czerpią bohaterowie opowiadania Ceou Kpyz z polskiej książki pL Seksopatologia. Prawdopodobnie chodzi jednak o książkę Michaliny Wisłockiej Sztuka kochania.

²⁶²    jiojibCKan neceHKa KyKyeenKa-KyKa” to zapewne Kukułeczka kuka, przebój Zespołu Pieśni, i Tańca ..Mazowsze*. Jl. FleTpyiueBCKa*. JJuKue ołcueomubie ckc&ku, [w:] tejże: Coópanue conunenuh nsunu moMax, t. 5, MocKBa 1996, s. 87-88.

²⁰³ Jl. IleTpyiueBCKaa. Mwewwcew deeouKa U3 «Mempononn», op. cit., s. 421.

²⁶⁴    Khhzchhh npoeKT acypnajia Time Out: JIioaMHjia TTerpyiueBCKaa, http://books.timeoul.nl i inner/18/. Dostępne 9.08.2007.

²⁶⁵    M. Gromowa podaje, iż Pietruszewska jako dramaturg zaistniała poza Rosją po raz pierwszy właś- I nie w Polsce, -na deskach” Teatru Polskiego Radia - w 1978 roku przedstawiono słuchowisko wcdługjej I sztuki Jhoóoeb. Por.: M. VpoMOBa, /jpaMamypzuH IhoÓMUjibi IlempyweecKou (lUmpuxu k nopmpeniy). op. I cit., s. 42. W Teatrze Starym w Krakowie w roku 1989 (prapremiera 31.12.1989) zagrano Urodziny Smir-1 nowej w przekładzie Natalii Woroszylskiej (reż. R. Kozak, scen. W. Firsow). W tym samym roku jesień* I (premiera 5 października) w Teatrze Telewizji przedstawiono sztukę Nasz skład (Ceou Kpyz) w przekładzie I Ziemowita Fedeckiego i w reżyserii Jana Buchwalda. Obsadę aktorską zapewnili, między innymi. Joanna I Żółkowska. Małgorzata Pieczyńska, Cezary Morawski, Grzegorz Wons. 16 czerwca 1994 roku również I w Teatrze Telewizji zaprezentowano trwający zaledwie 16 minut spektakl pt. W kółko to samo (Onxn* I deadifamb nnmb). Reżyserował Tomasz Zegadło, tłumaczyła Irena Lewandowska („Dialog” 1993, nr I) I w role kobiet wcieliły się Anna Seniuk i Małgorzata Pieńkowska. W 1997 roku teatr „Atelier” wystawił I sztukę Do dna. opartą na jednoaktówkach Cinzano oraz Urodziny Smirnowej. Tłumaczenia dokonały' Agnieszka Osiecka (Cinzano) i Natalia Woroszylska (Urodziny Smirnowej). Songi do spektaklu dopisali Agnieszka Osiecka, muzykę skomponował Krzysztof Gintrowski. Reżyserował Andre HObncr-Ochodlo. I wystąpili, m.in. Krzysztof Gordon i Lwa Kasprzyk. Por.: L. Pietruszewska, ...o Cinzano i Urodzin^ I Smirnowej. [w:J Biuletyn lata teatralnego. „Atelier", Sopot 1997.

Rozdział pierwszy*. Fenomen Pietruszewskiej

67

mowit Fedecki¹, Jerzy Czech², Irena Lewandowska³, Małgorzata Buchalik⁴, Halina Waszkielewicz⁵). Szerzej znana jest wśród rusycystów, którzy od lat śledzą jej twórczość (Irena Hubicka⁶, Wanda Laszczak⁷ Janina Sałajczykowa⁸, Walenty Piłat⁹, Ewa Sławęcka¹⁰, Anna Skotnicka¹¹, Tatiana Stepnowska¹², Halina

1

   Z. Fedecki, Ceou Kpyz (Nasz skład). Por. przypis wyżej.

2

   L. Pietruszewska, Prawdomówna'. O, szczęście, „Literatura na Świecie” 1996. nr 11-12 (304-305), s. 50-65; Zapadnia, „Wysokie Obcasy” 5.06.2004., s. 33-37.

3

   W kółko to samo (Ommb deadąamb nnmb), „Dialog” 1993, nr 7; Męski łagier {MyotccKan 3oho) „Dialog” 1994, nr 9.

4

   L. Pietruszewska, Krótkie prozy, „Literatura na Świecie” 2005, nr 5-6, s. 165-207; Nowi Robin-sonowie. Kronika końca XX wieku, „Dekada Literacka” 1999, nr 9/10, s. 1-2.

5

   Młodość, „Dekada Literacka” 1999, nr 9/10, Kraków, s. 16; Ali Baba, „Rzeczpospolita”. Plus-Minus, 15-16 kwietnia 2000.

6

   I. Hubicka, Proza Ludmiły Pietruszewskiej lat 1985-1995. Z zagadnień poetyki. Kielce 2003: Płaszczyzna stylistyczno-językowa opowiadań i powieści L. Pietruszewskiej, [w:] W kręgu literatury rosyjskiej, pod. red. Tadeusza Bogdanowicza, Gdańsk, 1998. s. 182-195; Bajki Ludmiły Pietruszewskiej. „Studia Rossica VII”, [w:] Literatura rosyjska XX wieku, pod red. Wiktora Skrundy. Warszawa. 1999, s. 299-306; Kompozycja opowiadań i powieści Ludmiły Pietruszewskiej, [w:] W kręgu literatury rosyjskiej III, pod. red. Elżbiety Biernat, Gdańsk 2003, s. 245-260.

7

   W. Laszczak, Paradoksy radzieckiego feminizmu. Refleksje nad stronicami dramatów Ludmiły Pietruszewskiej, [w:] Tekst i słownik w nauczaniu języka i literatury rosyjskiej. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej. Redakcja naukowa Wojciech Chlebda, Opole 1995, s. 63-67.

8

   J. Sałajczykowa, Nowi realiści. Ludmiła Pietruszewska, [w:] tejże: Dziesięciolecie przemian. Proza rosyjska lat 1985-1995. Gdańsk 1998. s. 53-65.

9

   W. Piłat, Co im zostało z tamtych lat? „ Nowa fala dzisiaj ". Ludmiła Pietruszewska, [w:] tegoż: Na progu XXI wieku. Szkice o współczesnej dramaturgii rosyjskiej, Olsztyn 2000, s. 79-83: HCcmpoeue ocooennocmu coepeuennou coeemcKou oóuoaKimtou nbecbi, [w]: Aemop. rKaup. Ctootcem, Kajmrorarpaj 1991; Orzeźwiający przypływ nowej fali, [w]: Współczesna dramaturgia rosyjska Lata osiemdziesiąte. Olsztyn 1995: Świat poetycki dramatów Ludmiły Pietruszewskiej, [w:] Z badań nad językiem i współczesna literaturą rosyjską, Olsztyn 1990; CoepeMetman coeemcKOR dpauamypcusł e IJaibiue. K npoóneue numepamypnoii u meampcuibHOUpeąenąuu, [w:] Memodonozuu u.wemoduKa ucmopuKo-.iumepamypHoeo uccjiedoeamtst, Pura 1990; „Nowa fala" we współczesnej dramaturgii radzieckiej. „Miesięcznik Literacki” 1984, nr 7; Współczesna „kobieca” dramaturgia radziecka, „Język rosyjski*” 1989. JV» 5, s. 259-264; JJpaMamypzusi JJ. PlempyuieecKoii (meampajtbHbtu MaKpoKocMoc), [w]: Pycctcuu s&biK u .lumepamypa e oóufeHUU napodoe mu pa: TlpoóneMbi (fryNKąuoHupoeaHiot u npenodaeau uh, MeautyHapanHbiH Kowpecc npenoflaBaiejieił pyccKoro H3MKa h jrarrepaTypti, Te3Hcu ztoKJia&oB h cooomemm. MocKBa 1990: Współczesna dramaturgia radziecka - od dokumentu do groteski, „Przegląd Humanistyczny” 1991, nr I.

10

   E. Sławęcka, W kręgu rosyjskiej prozy katastroficznej („ Nowi Robinsonowie " Ludmiły Pietruszewskiej), [w:] Słowianie Wschodni: duchowość, mentalność, kultura. red. Anna Raźny. Danuta Piwowarska, Kraków, 1997, s. 155-168.

11

   A. Skotnicka-Maj. Teatralizacja w prozie Ludmiły Pietruszewskiej, [w:] Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich („Slavica Wratislaviensia”, CX1V) pod red. Telesfora Pożniaka i Anny Skotnickiej-Maj, Wrocław 1999; Czas noc. Proza Ludmiły Pietruszewskiej i Tatiany Tołstoj. „Literatura na Świecie” 2005, nr 5-6, s. 260-267. A. Skotnicka wiele uwagi poświęca Pietruszewskiej w swej książce Model prozy „ innej ” w literaturze rosyjskiej po 1985 roku (Wrocław 2001). Zob.: Rozdział VI. Role i maski, [w:] tamże, s. 113-127.

12

   T. Stepnowska, Obóz męski. Kabaret, [w:] Rozważania o postmodernizmie rosyjskim. „Studia Słowianoznawcze”, pod red. Bogusława Muchy, t. 3, Piotrków Trybunalski 2002, s. 20W224.