DIGDRUK00150549 djvu

(    43    )

'Tf i :

Ow(X|l,

Wyrachowanie kosztów potrzebnych do uskutecznienia wielkich fabi’yk podlega zwyczaynie wielkim trudnościom. A takowe pochodzić zwykły z mnogości materya-low, z wielości rzemiosł i z niemożności przewidzenia rozmaitych szczegółów. lin więc fabryka mniey iest skompliiikowana, tem łatwieysze iest takoweyze oszacowanie. Takowemu też właśnie przymiotowi odpowiada projektowana droga, w niey bowiem widziemy .dokładnie ilość stóp kubicznycli muru, ilość maiącćy bydź odkopaney zie-mi, atćmsamćm wiadome mamy ilości potrzebnych materyalów i kosztów. Pozostała tylko reszta stanowi rachunek przybliżony, lecz przy podobnym uskutecznieniu dzieła, każdy łatwo osadzi, iż ilość 100,000. mniey lub więcey stanowić nie może znacząećy różnicy; a tein bardzićy^r, że machyna parowa po ukończeniu fabryki może bydź sprzedaną lub użytą do innych potrzeb przez Rząd lub prywatnych Akcyona-ry uszów.

Tak więc zbyt mały koszt w porównaniu z innego rodzaiu budow^rami mostów i w porównaniu korzyści pochodzących ze składu sarney budowy, powinien zwrócić uwagę każdego przyiaciela pożytecznych zakładów dla społeczności. Śmiałem więc głosem można powiedzieć, iż drogi podziemne czekaią tylko szczęśliwie kieruiącey ręki, do podobnego upowszechnienia, iak dziś widziemy upowszechnione machyny parowe i oświecanie gazem. W naszym kraiu gdzie wszystkie rzeki gwałtownie wzbieraiąc na wiosnę unoszą stosy niszczących mosty' i groble lodów, w^r naszym kraiu, gdzie mosty wszystkie wykonane z drzew’a podległe są licznym niedogodnościom, lnb częstokroć uciążliwe i niebezpieczne przewozy zastępować muszą tyle pożądaną w oświeconych kraiach kommunikacyą, nay właściwszemi stać się mogą drogi podziemne. Za 100,000. —2oo;ooo. do 3oo,ooo. Zllp: naywięcey, mogą bydź wykonane drogi na wszystkich innych rzekach gdzie koryta są małey rozległości. Tam bowiem gdzie niemasz częstego przeiazdu, dosyć iest aby droga miała i4 do 16 stóp szerokości wewnętrzney, ściany boczne grubości stóp 3. a sklepienie stóp 2. przy takim kształcie iaki przedsfciwiam pod rzeką Wisłą, sklepienie tylko będzie miało kształt pólecr-klasty. W tego bowiem rodzaiu na prowineyi drogach dosyć iest aby iednym tylko kierunkiem przechodziły poiazdy bez miiania się na drodze wewnętrzney.

Ścisły obrachunek do którego dodać należy utrzymywanie mostów' drewnianych przekonać nas inoże, iż drogi podziemne albo tyleż albo też zbyt mało więcey kosztować mogą nad mosty drewniane, a niemasz przypadku gdzieby podług wskazanego przeżeranie systemalu wykonanemi bydź nie mogły.