Rozwój po adolescencji- zajęcia 13. Oleś- Promowanie Rozwoju W Życiu Dorosłym
1. Profilaktyka i terapia kryzysów polowy życia
1.1. Grupy zwiększonego ryzyka:
Erikson- większe problemy w okresie przełomu polowy życia mają osoby, które nie rozwiązały wcześniejszych kryzysów rozwojowych.
Osoby o malej dojrzałości psychologicznej w konfrontacji ze stresem i problemami polowy życia mają skłonność do impulsywnych zachowań, włącznie z tendencją do autodestrukcji.
N. Roeske wymienia grupy:
a) osoby, które nie uświadamiają sobie etapów życia lub nie akceptują przemian - szczególnie podatni na zaburzenia gdy ich dzieci opuszczają dom rodzinny
b) osoby niedojrzale, zależne emocjonalnie od rodziców- szczególnie podatni w okresie choroby lub śmierci rodziców
c) osoby przygotowane do samodzielności lecz odsuwane od niej przez rodzinę lub okoliczności(np.rolnik pracujący w gospodarstwie rodziców)
d) osoby, których koncepcja siebie została zakwestionowana przez znaczącą osobę lub wydarzenie w sferze życia osobistego lub zawodowego
e) osoby, których kontakt intymny lub wsparcie ulęgły załamaniu (np. rozwód)
f) osoby stające wobec bezpośredniego zagrożenia życia
W stosunku do tych grup szczególne znaczenia ma tworzenie systemów wsparcia, często w formie grup samopomocowych.
1.2. Przygotowanie do zmian- budowanie mądrości
Duże znaczenia mają działania profilaktyczne- budowanie większej dojrzałości psychologicznej, charakteryzującej się przewidywaniem skutków podejmowanych działań oraz zdolnością do autorefleksji i kierowania własnym rozwojem. Poprawa wglądu, klasyfikacja wartości umożliwia wybór celów i dążeń do realizacji w drugiej połowie życia. Celom tym służą techniki planowania życia(np. odnalezienie życiowej pasji)
Ważna jest zdolność do swobodnej ekspresji emocji, która ma duże znaczenie dla zdrowia psychicznego i rozwoju osobowości w średnim wieku.
Najbardziej fundamentalne jest wykorzystanie intencjonalności do planowania własnej przyszłości i wprowadzania zmian w życiu. Przekonanie o sensowności własnych działań należy do wskaźników zdrowia.
2. Specyfika ludzi - specyfika działań
Propozycja określonego systemu profilaktycznego i terapeutycznego opiera się na fundamentalnych założeniach. W zależności od przyjętej orientacji terapeuta prowadzący poradnictwo będzie analizował:
co wynika z indywidualnych i społecznych oczekiwań ze wzgl. na zegar społeczny oraz z porównań z innymi ludźmi- perspektywa psychospołeczna
co wynika z przemian organizmu, mniejszej energii, zmian hormonalnych- perspektywa psychofizjologiczna
co wynika z presji tłumionych wcześniej tendencji- perspektywa psychodynamiczna
jakie zadania wynikają z bilansu zysków i strat, jakie cele nasuwa analiza szans i wartości i jakie są optymalne sposoby radzenia sobie- perspektywa poznawcza
jakie są dalsze możliwości samoaktualizacji, jak stawać się coraz pełniejszą osobą- perspektywa humanistyczna
jak przebudowywać system osobistych znaczeń, biorąc pod uwagę przemijający czas, jaki sens nadawać swemu życiu, wiedząc o jego ograniczoności- perspektywa fenomenologiczno- egzystencjalna
3. Aspekty terapeutyczne
Podejście Jungowskie zakłada, że w okresie przełomu człowiek musi być zdolny wyłamać się z ego idealnego i nawiązać kontakt z tym, co Jung nazywa „self' lub „wewnętrznym przewodnikiem”. Dopiero po przełomie osoba uzyskuje zdolność do pełnego wzrostu i twórczości.
Terapia wynikająca z teorii Levinsona(kontynuatora myśli Junga) skupia się na przebudowywaniu koncepcji siebie zmierzającej do integracji przeciwieństw wewnątrz „psyche” i do zmiany struktury życia zgodnie z osobistym programem, który zawiera się w marzeniu.
Problemy i zaburzenia w wieku średnim mają odniesienie do kwestii skończoności życia- może nawet tym bardziej, gdy są nieświadome.
Koncepcja homeostatyczna za cel uważa odzyskanie równowagi- może oznaczać powrót do sprawdzonych sposobów radzenia sobie z konfliktami, kontynuację utrwalonego stylu życia- unikanie problemów, obrona przed zmianą.
Koncepcja heterostatyczna- możliwość uczynienia znaczącego postępu, odnowienia koncepcji życia i siebie- kryzys jest okazją do dokonania transgresji rozwojowej, zmianie perspektywy życiowej.
4. Specyfika i zadania Centrum Rozwoju w Połowie Życia
* 1992r.- otwarcie przez fundację Junga w Nowym Jorku Centrum Rozwoju w Połowie Życia oferującego pomoc osobom z problemami w wieku średnim
Levinson był jednym z konsultantów. Centrum służy ludziom w wieku 35-60 lat, ponieważ kryzys może zdarzyć się później, niekoniecznie przed 45 r.ż., np. kryzys losowy ( nieoczekiwana utrata pracy) może rozwinąć się w kryzys połowy życia.
Pierwsza pomoc- rozeznanie sytuacji pod katem ograniczeń, ale i możliwości, jakie człowiek posiada w tym wieku a jakich nie miał wcześniej. Główne założenie- inspirowanie procesu indywiduacji.
Wszyscy stają przed problemami wieku średniego, lecz sposób ich przeżywania jest różny, stąd połączono pracę indywidualną ze spotkaniami w grupach- wzajemne dzielenie się doświadczeniami. Obok cotygodniowych spotkań (jest ich 10) prowadzi się warsztaty weekendowe- intensywna praca w krótszym czasie.
Program jest unikalny- można go określić jako psychoedukacyjny- uczestnicy uczą się jak kierować swym życiem, by było spójne z wewnętrznymi przekonaniami.
Głównym celem centrum jest pomoc ludziom w świadomym rozwoju, dokonywaniu wyborów i przeprowadzaniu odpowiedzialnych zmian, a także pomoc w przechodzeniu kryzysu polowy życia