Psychologia 326- 339 Zmiany fizyczne
Hormony, które są produktami różnych gruczołów wydzielania wewnętrznego, w trakcie dojrzewania sterują wzrostem i zmianami fizycznymi. Najważniejsza jest PRZYSADKA MÓZGOWA gdyż wytwarza hormony wywołujące wydzielanie innych hormonów
Hormony gonado tropowe-w procesie dojrzewania wzgórze przekazuje sygnał przysadce, która zaczyna wydzielać zwiększone ilości tych hormonów ( 2 u mężczyzn i 3 u kobiet) te z kolei stymulują rozwój gruczołów jąder i jajników
Najważniejsze hormony wpływające na wzrost i rozwój fizyczny w okresie dojrzewania:
Tarczyca -> tyroksyna -> normalny rozwój mózgu i ogólna prędkość wzrostu
Nadnercza -> androgen nadnerczowy -> niektóre zmiany w okresie dojrzewania zwłaszcza rozwój drugorzędnych cech płciowych u dziewcząt
Jądra -> testosteron -> zasadniczy bodziec wykształcenia męskich narządów płciowych w okresie płodowym; kieruje również kolejnością pojawiania się pierwszorzędnych cech płciowych u mężczyzn
Jajniki-> estrogen ( estradiol) -> pojawienie się cyklu miesiączkowego i rozrost piersi u dziewcząt; ma mniejsze znaczenie dla pojawiania się innych drugorzędnych cech płciowych niż testosteron u chłopców
Przysadka mózgowa-> hormon wzrostu, hormony wywołujące wydzielanie innych hormonów-> prędkość dojrzewania płciowego, sygnalizuję potrzebę produkcji innym hormonów
Wzrost- najbardziej widoczna zmiana w okresie dojrzewania. Gwałtowny wzrost nastolatków, przez kilka lat z rzędu nastolatek rośnie od 7 do 10 cm rocznie.
Kształt - dłonie i stopy osiągają ostateczną wielkość najszybciej, następnie ręce i nogi a najwolniej rośnie tułów. Głowa i twarz też w tym okresie gwałtownie się zmienia zwłaszcza u chłopców twarz staje się bardziej kanciasta i koścista
Mięśnie- włókna mięśniowe rosną równie szybko stają się grubsze i twardsze. Chłopcy przybierają bardziej na masie mięśniowej niż dziewczynki. U dorosłych mężczyzn 40% masy ciała stanowią mięśnie u kobiet zaś jedynie 24%
Tkanka tłuszczowa- w trakcie i po dojrzewaniu proporcjonalna ilość tłuszczu u dziewcząt rośnie, u chłopców maleje
Inne zmiany w budowie ciała- w okresie dojrzewania można zauważyć zmiany w innych narządach. Wzrost wielkości płuc i serca ( jednocześnie jego czynności ulegają spowolnieniu) obie te zmiany wyraźniejsze są u chłopców stąd różnica w sile fizycznej i sprawności. Dziewczynki mają więcej tłuszczu.
Rozwój dojrzałości płciowej- pierwszorzędne cechy płciowe- dotyczą penisa, jąder i macicy i jajników; drugorzędne cechy płciowe- dotyczą owłosienia łonowego, mutacji, rozwoju piersi, zarostu na twarzy
J.M Tanner- 5 etapów osiągnięć rozwojowych- I. opisuje stan przed rozpoczęciem dorastania; II. Pierwsze oznaki procesu dojrzewania; III i IV. Średnie zaawansowanie procesu i V. etap końcowe cechy dorosłego człowieka
Rozwój płciowy dziewcząt- pierwsza miesiączka ( ok. 12- 15 lat) pojawia się nawet dwa lata po zaobserwowaniu pierwszych zmian, po niej następuje końcowy rozwój piersi i owłosienia łonowego
Trend sekularny- czas występowania miesiączki zmienił się dość znacznie na przestrzeni ostatnich 150 lat. Średni wiek pierwszej menstruacji w 1840r. był 17 lat; od tego czasu w społeczeństwach zachodnioeuropejskich obniżał się systematycznie z prędkością 4 miesiące na 10 lat. Spowodowane to jest zmianami trybu życia, dietą bogatą w białko.
Rozwój seksualny chłopców- chłopcy dojrzałość płciową osiągają nieco później, a gwałtowny wzrost ciała następuje co najmniej po roku od pojawienia się zmian w narządach płciowych.
Wczesny i późny rozwój płciowy- mezomorficzny kształt ciała u chłopców: są szerocy w ramionach i mają dużą ilość mięśni; Różnice w prędkości rozwoju płciowego mają swoje skutki psychologiczne. Dla dzieci, których rozwój fizyczny jest wyraźnie przyspieszony lub opóźniony w stosunku do tego, czego się spodziewały lub pragnęły, ma on bardziej negatywne skutki niż dla tych, u których pojawia się on terminowo.