Sauna fińska

Jest to zabieg fizykalny stosowany do celów higienicznych, leczniczych oraz przede wszystkim do odnowy biologicznej organizmu.

Kąpiel w saunie to połączenie zabiegu przegrzewania ciała przy zastosowaniu suchego gorącego powietrza z następującym po nim zabiegiem ochładzania ciała zimnym powietrzem i zimna wodą.

Ogólne działanie

Kąpiel w saunie pobudza gruczoły dokrewne i stymuluje układ odpornościowy. Powoduje również rozluźnienie napiętych mięśni, jak również rozluźnia zrosty, poprawia ruchomość stawów. Sauna powoduje oczyszczenie skóry przede wszystkim ze złuszczającego się nabłonka, jak również pobudzenie czynności gruczołów potowych i pobudzenie warstwy rogowej naskórka. Następuje też wzrost ukrwienia i przemiany materii w mięśniach oraz zwiększenie ich siły. Poprawie ulega też rozciągliwość i elastyczność narządów ruchu.

Sauna ćwiczy serce i krążenie. Ważna jest przy tym normalizacja ciśnienia w początkowych okresach choroby nadciśnieniowej. Hartuje, zwiększa siły obronne, pobudza układ podwzgórzowo - przysadkowo - nadnerczowy oraz powoduje przestrojenie czynnościowe układu autonomicznego.

Regularne cotygodniowe kąpiele w saunie chronią przed infekcjami dróg oddechowych. Poprawiają ukrwienie skóry i błony śluzowej dróg oddechowych.

Prawidłowy sposób korzystania z sauny

- najlepiej korzystać z sauny wieczorem

- do sauny powinno się wchodzić nie wcześniej niż godzinę po posiłku

- przed zabiegiem należy opróżnić pęcherz moczowy i ewentualnie oddać stolec

- kąpieli w saunie można zażywać nie wcześniej niż 3 - 4 godziny po wysiłku fizycznym

- po kąpieli w saunie nie wolno podejmować wysiłku fizycznego

- przed wejściem do komory należy dokładnie namydlić i umyć ciało a następnie dokładnie osuszyć skórę

- w saunie nie powinno się rozmawiać i chodzić

- podstawą zażywania kąpieli w saunie jest naprzemienne nagrzewanie i ochładzanie całego ciała. W zależności od tolerancji organizmu można je stosować w 2 lub 3 następujących po sobie cyklach

- czas jednego cyklu wynosi maksymalnie 24 min (w tym 8 - 12 min to faza przebywania w nagrzanej saunie a następnie 8 - 12 min to faza ochładzania ciała)

- w komorze najwyższa temperatura występuje pod sufitem a najniższa na poziomie podłogi. W trakcie pobytu na saunie należy się przenieść z niższej ławki na wyższą, zwiększając w ten sposób oddziaływanie ciepła na organizm (pod ciało należy podłożyć suchy ręcznik)

- w saunie powinno się przyjąć pozycję leżącą lub siedzącą z przyciągniętymi kolanami do klatki piersiowej (przed opuszczeniem komory należy usiąść na ok. 2 min z opuszczonymi nogami w celu przygotowania układu krążenia do pozycji pionowej)

- polewanie wodą kamieni leżących na piecu, co wzmaga efekt przegrzania, powinno się stosować w zależności od zdolności przystosowania się danej osoby do wysokiej temperatury (można polać kamienie już przy pierwszym wejściu lub dopiero podczas kolejnych)

- w czasie pobytu na saunie należy starać się rozluźnić mięśnie i osiągnąć stan odprężenia psychicznego

- fazę ochładzania przeprowadza się w różny sposób: może to być zanurzenie w małym basenie z zimną wodą czy też zimny natrysk

- istotne jest, aby ochładzanie ciała nie było zbyt gwałtowne

- strumień chłodnej wody z końcówki natrysku kieruje się zaczynając od stóp wzdłuż kończyn dolnych na tułów, następnie od dłoni wzdłuż kończyn górnych na klatkę piersiową, a na końcu polewa się twarz, kark i cały tułów

- po ochłodzeniu ciała wskazane jest ogrzanie bardzo ciepłą wodą stóp i dolnych części podudzia

- po fazie chłodzenia należy wytrzeć ciało do sucha i przystąpić do kolejnej fazy ogrzewania

- w każdym cyklu kąpieli należy zadbać o dobre ogrzanie i oziębienie organizmu, gdyż w innym przypadku mogą wystąpić niekorzystne objawy, jak dreszcze, bóle głowy, skoki ciśnienia krwi

- po zakończeniu ostatniego cyklu stosuje się najczęściej chłodną kąpiel a także zaleca się 20 - 30 min odpoczynek w pozycji leżącej

- w trakcie wypoczynku można wypić niedużą ilość wody mineralnej, soku z owoców lub warzyw (szczególnie polecany jest sok pomidorowy ze względu na dużą zawartość potasu)

- nie wolno pić napojów alkoholowych zarówno przed kąpielą w saunie jak i po jej zakończeniu

- w przypadku złego samopoczucia należy przerwać zabieg

- z sauny jako środka leczniczego należy korzystać na wyraźne zlecenie lekarza.

Wskazania

- podatność na infekcje

- skłonność do przeziębień

- przewlekły nieżyt oskrzeli

- nadciśnienie samoistne w pierwszych okresach choroby

- niskie ciśnienie krwi

- zaburzenia krążenia włośniczkowego (zimne ręce, zimne stopy)

- choroba zwyrodnieniowa stawów

- niezapalne choroby kręgosłupa

- migreny

- zaburzenia przemiany materii (cukrzyca, otyłość)

- przewlekłe choroby reumatyczne bez objawów czynnego procesu (niski OB, brak obrzęków, bólów, niedokrwistość)

- stany pourazowe narządów ruchu

- zaburzenia regulacji autonomicznej

- dolegliwości okresu klimakterycznego

- choroby kobiece, jak np. zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia hormonalne wieku rozwojowego i przekwitania, przewlekłe zapalenie jajników, jajowodów.

Przeciwwskazania

- stabilna i niestabilna choroba wieńcowa

- stan po zawale serca

- niewydolność krążenia

- zapalenie serca i wady serca

- miażdżyca naczyń krwionośnych znacznego stopnia, zwłaszcza serca i mózgu

- ostre choroby serca i krążenia

- nadciśnienie samoistne ze zmianami w sercu, nerkach, na dnie oczu oraz z wartościami ciśnienia rozkurczowego ok. i powyżej 110 mmHg i skurczowego ok. i powyżej 200 mmHg

- wszystkie postacie nadciśnienia złośliwego

- obliteracyjne choroby naczyń

- choroby reumatyczne w okresie zaostrzenia

- ostre infekcje

- choroby gorączkowe

- przewlekłe choroby wyniszczające, jak gruźlica, nowotwory, przewlekłe choroby nerek i wątroby, ciężkie niedokrwistości

- ciąża

- małe dzieci z powodu niesprawnej jeszcze termoregulacji

- ostre choroby skóry i narządów płciowych

- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

- psychozy, padaczka

- przewlekły alkoholizm, narkomania

- choroby mózgu ze skłonnością do drgawek

- różne choroby oczu

- ostre formy zaburzeń wegetatywnych

- choroby żył: zakrzepy, zakrzepowe zapalenia, zatory

- zaburzenia hormonalne: nadczynność lub niedoczynność tarczycy, niedoczynność nadnerczy

Bibliografia:

L. Magiera, R. Walaszek, „Masaż sportowy z elementami odnowy biologicznej”

G. Straburzyński, A. Straburzyńska - Lupa, „Medycyna fizykalna”

T. Mika, „Fizykoterapia”

---