12729 Obraz0020

Zrozumieć Unię Europejską

Tendencje pogłębienia zróżnicowań regionalnych PKB per capita utrzymały się w większości krajów członkowskich, ale w niektórych spośród nich zaobserwowano zmniejszenie dysproporcji. Ta redukcja zróżnicowań może mieć charakter cykliczny, ponieważ regiony zacofane charakteryzuje silniejsza tendencja do konwergencji w okresach wzrostu niż w czasach recesji. Ponadto znaczące różnice utrzymują się szczególnie w słabiej prosperujących krajach członkowskich.

PKB per capita nie różni się znacząco między regionami Grecji, ale w ostatnich latach powstała luka między głównymi centrami aktywności ekonomicznej wokół Aten i Thessalonik a resztą kraju. Spowodowane to było zamknięciem głównych korytarzy transportowych przez dawną Jugosławię do państw Unii i koniecznością przejęcia przez porty morskie i lotnicze w Atenach funkcji głównych punktów handlowych z resztą świata. W konsekwencji regiony zacofanego i górzystego „interioru” są najbiedniejszymi obszarami unijnymi.

W Hiszpanii, drugim z punktu widzenia powierzchni państwie Unii, poziom rozwoju też jest zróżnicowany.: PKB per capita jest relatywnie wysoki w Madrycie i Katalonii i w ostatniej dekadzie nadal wzrastał. Dobrą sytuacją gospodarczą wyróżniają się także Navarra i Kraj Basków. Głębokie zróżnicowania, które jednak uległy zmniejszeniu w'ciągu ostatnich 10 lat, odnotowuje się również w Portugalii, gdzie rozwój koncentruje się wokół wybrzeży, w Lizbonie, Oporto i Algarye. Przykładem głębokich i długotrwałych zróżnicowań są także północne i połu-dniowe Włochy. PKB per capita we włoskinfMezzoajóm<rzatrzymało się na poziomie około. 60-^;-70% średniej unijnej.

Zgodnie z szacunkami zróżnicowania ulegną podwojeniu Wraz ż kolejnym rozszerzeniem Unii. We Wspólnocie składającą się z 27 członków⁸⁹ będzie można rozróżnić trzy grupy państw według kryterium PKB per capitaf Obecne kraje, •<prócz. Hiszpanii, Grecji i Ponugaln, utworzą pięrws.Zjl .grupę z PKB per capita ■    noweTsrSfeiei' unijnej. TrzWwymienione państwa kohezji razem

z Cyprem, Czechami, Słowenią i prn&te na pewno z Maltą (choc brak tu danych PPS) zatoalifjkńffl do drugiej grtipjiz PKB pet Bipłła między 68% (Czechy) a 95% (Hiszpania): średniej "UE^77nat'óńaigs| pozostałych osiem krajów aplikujących utworzy trzecią grupę ę PKB per capita poniżej tego poziomu (około ~40%^redmej tJKxrOT^oFoo^S^^racji

Kolejne rozszerzenie Unii spowoduje ponad dwukrotne zwiększenie populacji żyjącej w regionach o PKB per capita mniejszym niż 75% średniej „piętnastki”. Nastąpi też wzrost skali zróżnicowań. W 1998 r. PKB per icapita biednych regionów Wspólnoty stanowiło 66% obecnej średniej unijnej. W peryferyjnych regionach krajów aplikujących ta wartość była znacznie mniejsza (około 37% średniej Unii).

⁸⁹ „Piętnastka” oraz Estonia, Litwa. Łotwa, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Rumunia, Bułgaria, Cypr i Malta (obecnie - 25 członków). 1

Tablica 14.

Wskaźniki charakteryzujące regiony poniżej 75% PKB per capita dla 26 krajów w 1998 r.

Wykorzystany indeks (wskaźnik)	W UE 15	W UE 26*
	UE 15 = 100 EUR 20213	UE 15 = 100 EUR 20213	UE 26 = 100 EUR 16504
Liczba regionów znajdujących się poniżej 75% Średnie UE	46	97	70
Populacja w tych regionach (w min)	71	174	125
Populacja jako stosunek UE 15/26 (%)	19	36	26
Średni PKB ,na 1 mieszkańca (PPS) regionów poniżej 75%	66	48	46

^1,1 UE 26 wyłącza Maltę.

Źródło: Eurostat, obliczenia DG Regio w: Second Report on Economic and Social Cohesion, 2001.

Rozszerzenie Wspólnoty o nowe kraje nie powinno mieć hipotetycznie żadnego wpływu na status najbogatszych, ale całkowicie zmieni skład i relatywny poziom dochódów w grupie regionów o najniższym poziomie życia. W skład najsłabszej grupy (ok. 10% ogółu) zaliczać się będą wschodnie obszary Polski wraz ż Litwą i Łotwą. Najsłabsze 25% to prawie wszystkie regiony aspirujących do integracji krajów oraz niektóre części Grecji, Azory i Madera w Portugalii, a także Andaluzja i Estremadura w Hiszpanii. Ważne jest, że po rozszerzeniu niewiele regionów obecnej Unii znajdzie się na liście najgorzej prosperujących obszarów. Istotne jest też, jak bardzo zmniejszy się PKB per ęapita najsłabszych 10% regionów, spadając z 61% średniej obecnej Unii do 31% przyszłej średniej. Podczas gdy obeenie tylko Ipeiros w Grecji ma przychód mniejszy niż połowa średniej unijnej, w rozszerzonej Unii ponad 79 milionów ludzi będzie zamieszkiwać regiony o PKB per capita niższym niż w Ipeiros. Istotne pytanie, które pojawia się w kontekście rozszerzenia, dotyczy postępów konwergencji.. Wykorzystanie do badań trendów wielu różnych modeli ekonomicznych pozwala na następujące wnioski: jeśli pozytywne trendy nie ulegną zahamowaniu, to i tak potrzeba dziesięcioleci, aby nastąpiła eliminacja zróżnicowań regionalnych istniejących w dzisiejszej Unii, nie ma gwarancji, że nastąpi eliminacja różnic regionalnych. Jedyną drogą prowadzącą do konwergencji jest zmiana warunków rozwoju Wskutek lepszego wyposażenia w zasoby regionów słabiej rozwiniętych, sprawą kluczową, warunkującą postęp w regionach biedniejszych, jest wyeliminowanie lub przynajmniej zredukowanie różnic w wyposażeniu w kapitał ludzki, a szczególnie w jego kwalifikacjach, co wymaga poprawy zarówno systemów edukacji i szkoleń, jak również działań zlokalizowanych tu przedsiębiorstw w kierunku bardziej efektywnego wykorzystania umiejętności pracowników oraz szybszej adaptacji do zmian technologicznych.