19700 ScanImage108

220

Ryc. 121. Brzęczące zawieszki Finów znad Ladogi (N.E. Brandenburg, 1895).

nieco później Liwowie i Estończycy, najpóźniej ludy tajgowej strefy leśnej (J. Selirand, 1974, s. 186; E. Tónisson, 1984, s. 91 n). Zdaniem wielu badaczy, realne przykłady oddziaływań ideologii chrześcijańskiej, to stopniowe przechodzenie od ciałopalenia do obrządku szkieletowego, zmiana miejsca lokalizacji cmentarzy i zestawu przedmiotów wchodzących w skład wyposażenia zmarłych.

Symbol religii chrześcijańskiej - krzyżyki, zaakceptowane zostały na tej samej zasadzie, jak monety. Były ładne, cenne, bo robione ze srebra i doskonale nadawały się do włączenia w zestawy noszonej biżuterii. Już w^r IX w., wśród ozdób fińskich, pojawiają się zawieszki w kształcie krzyża o bardzo zróżnicowanych formach i ornamentyce. Motyw stylizowanego krzyża nie był zresztą obcy Finom na długo przed pojawieniem się ideologii chrześcijańskiej. Jest obecny w estońskich szpilach spinających szaty i to już w' III wieku n.e. (II. Moora, 1938, t. 2, s. 214).

Ryc. 122. Korbaiowo mul Dviną. Zawieszki i zapinki Finów z Zawołoczy (V.V. Siedov, 1987).

Przywożone z Gotlandii lub Rusi w XI w. srebrne krzyżyki, były noszone w zestawach innych zawieszek-amuletów. Nie musiał to być przejaw synkretyzmu wierzeniowego, związanego z narastającymi wpływami ideologii chrześcijańskiej (E. Mugurević, 1974, s. 227), lecz okazja do wzbogacenia kolekcji zawieszek. Dopiero w XII i XIII w. krzyżyki sprowadzane z Rusi, jako wzorce do robienia lokalnych replik i noszenie ich na szyi, mogły symbolizować wyznanie wiary chrześcijańskiej (V.A. Nazarenko, O.V. Ovsjannikov, E.A. Rjabinin, 1984, s. 205 n).