21875 ScannedImage 47

próba stworzenia organizacji społecznej, opartej raczej na religii niż na związku krwi. Allach był uosobieniem najwyższej władzy państwowej. Dopóki żyl Prorok, był on prawowitym zastępcą Allacha i najwyższym władcą na ziemi. Jako taki Muhammad poza swoją funkcją duchową sprawował taką samą władzę świecką, jaką mógł sprawować każdy szef jakiegoś państwa. Wszyscy w tej społeczności, bez względu na pochodzenie szczepowe i dawne zasługi, byli teraz braćmi, przynajmniej w zasadzie. A oto słowa Proroka z jego wspaniałego kazania w czasie „pożegnalnej pielgrzymki":

O ludzie! Słuchajcie mych słów i weźcie je sobie do serca! Wiedzcie, że każdy muzułmanin jest bratem dla drugiego muzułmanina i że wy teraz jesteście braćmi. Dlatego nie jest słuszne, aby ktokolwiek z was przywłaszczał sobie to, co należy dó waszego brata, o ile brat ten nie dał mu tego z własnej woli”.

W ten sposób jednym cięciem najbardziej zasadnicza więź arabskiej struktury społecznej, oparta na pokrewieństwie szczepowym, została zastąpiona nowym spoiwem, opartym na wierze — rodzaj Pax Islamica został ustanowiony dla Arabii. Nowe społeczeństwo miało nie mieć kapłaństwa, hierarchii ani też centralnej stolicy religijnej. Meczet był dla niego publicznym forum, terenem ćwiczeń wojskowych, jak również miejscem wspólnej modlitwy. Kierujący modlitwą, imam, był także głównodowodzącym armii wiernych, którym nakazano bronić się wzajemnie przed całym światem. Wszyscy mieszkańcy Arabii, którzy pozostali poganami, byli poza nawiasem, niemal wyjęci spod prawa. Islam przekreślił przeszłość. Wino (hamr z aramejskiego) i gry hazardowe — bezpośrednio po kobietach dwie słabostki najdroższe arabskiemu sercu — zostały usunięte jednym wierszem®. Śpiew, prawie równie pociągający, był niemile widziany. Ten kontrast pomiędzy starym porządkiem a nowym jest żywo zobrazowany apokryficznymi słowami, które zostały wypowiedziane ustami Gaf ar ibn abi Taliba, rzecznika muzułmańskich Emigrantów w Abisynii. Ga'far powiedział do Negusa:

Byliśmy ćahillja, czcząc bożków, karmieni martwymi zwierzętami [majta]”, czyniąc uiemoralność, opuszczając nasze rodziny i łamiąc okresy przymierza, a silni wśród nas gnębiąc słabych. Taki by! nasz stan do czasu, kiedy Allach zesłał nam posłańca spośród nas samych, którego przodkowie są nam znani i którego prawdomówność, wierność i czystość uznajemy. On był tym, który wezwał nas do Allacha, aby wyznawać tylko Jego jako jedynego i czcić go samego, odrzucając wszelkie kamienie i bałwany, które my i przodkowie nasi czciliśmy przedtem zamiast niego. On poza tym nakazał nam być prawdomównymi w naszych rozmowach, oddawać innym to, co im się należy, stać przy naszych rodzinach i powstrzymywać się od czynienia zła i rozlewu krwi. On zabronił popełniania cudzołóstwa, składania fałszywego świadectwa, pozbawiania sierot ich słusznego prawa i mówienia źle o czystych kobietach. On nakazał nam czcić Allacha, samego, nie łącząo z nim nikogo innego. On także kazał nam zachowywać modlitwy, płacić zakd [jałmużna! i pościć”.

” Ihn Hiśam, s. 969; por. al-Waqidi, s. 433 n.

" Koran 6, 92. Nahatejczycy mieli anty-Bachusowe bóstwo.

*    Por. Koran 2, 168.

*    Post był ustanowiony w okresie medyneńskim, długo po migracji abisyńskiej; Koran 2, 179, 183. Ibn Hiśam, s. 219.

Teokracja muzułmańska rozprzestrzeniła się z Medyny po całej Arabii, a później ogarnęła większą, część Azji Zachodniej i Afryki Północnej. Gmina tnedyneńska była miniaturą przyszłego społeczeństwa muzułmańskiego.

W ciągu swego krótkiego żywota Muhammad stworzył z nieobieeującego materiału naród, nigdy przedtem nie zjednoczony, w kraju, który dotychczas był jedynie geograficzną nazwą, ustanowił religię, która na rozległych obszarach wyparła chrześcijaństwo oraz judaizm i wciąż rości prawa do przynależności znacznej części rasy ludzkiej. Położył on fundamenty pod imperium, które miało wkrótce objąć w swe daleko rozpostarte granice najodleglejsze prowincje ówczesnego cywilizowanego świata. Sam będąc człowiekiem niewykształconym⁴¹ Muhammad stał się odpowiedzialny za Księgę, która wciąż jest uważana przez jedną ósmą rodzaju ludzkiego za uosobienie wszelkiej wiedzy, mądrości i teologii.

⁴¹ Koraniczne ummi (3, 19), które sunniccy (ortodoksyjni) muzułmanie objaśniają jako „niewykształcony", jest wyjaśnione przez a$-Tabariego, Tafsir, t. III, b. 143, jako jedynego spośród arabskich politeistów, który nie zna objawienia. Krytyczni uczeni wskazują, że w Koranie (7, 156; 3, 68—69; 62, 2) termin ten jest użyty jak gdyby w przeciwieństwie do ahl al-Mtdb (ludzie księgi) i dlatego powinien być używany na oznaczenie kogoś nie będącego w stanie czytać pisma świętego wcześniej objawionych religii. Sura 25, 6 wskazuje na znajomość pisma arabskiego przez Mubammada.