24438 IMGV63 53

teracka lat trzydziestych nieustannie od siebie odsuwa: tj miejsca tradycji w „młodej prosie" polskiej przed r. 1939*.

- Gdy rozdział San byłjui napisany, ukuwila się lutstka Studia o Tadeu-«,u Mie.<U*im. pod r-d M Podrosy-Kwislkowskię,. v której dwa 5zk.ce: X Wrdblswakiej Accepoa czyli nł#pororuniirnia *    ora* 8 Eilego

An/yoowM^ AficirijAuffo o estetyka m/odopo/**a. łącza bezpośrednio z pro blematykn powylsze) całości Zob. ponadto. K- Kłosiński. WoAitf .//uforii mo ntoAdu>~ Stylizacja. Brzydala. Groteska. Kraków 1992; J. Z. Maciejewalu. Konstruktor dziwnych światów. (Grotem kawę. ludyczne i karnawałowe aspekty prozy Borna na Jaworskiego}. Toruń 1990; J Kopciński. Anty modernistyczna parodia i groteska.- .Weszła hrabiego Orgaza" Romana Jaworskiego. „Paznigt-«.fc Literacki* 1991. z. 3; W. Bolecki „Hamlet wtórny — zaginiony dramat Romana Jaworskiego. |w:| Afiscellanea a okresu Młodej Polski, pod red. T. Lewandowskiego. ^Archiwum Literackie", t XXVIII. Warszawa 1995.

Czytelnika zainteresowanego szerszymi związkami dzieła Witkacego z bliższymi i dalszymi tradycjami historycznymi odsyłam do bibliografii pt-WirAocy w Polsce. Preeglt*d publikacji 1971-1993 zestawionej przez L Sokola. .Pamiętnik Teatralny" 1980, z. 1—4.

Z prac gzie objętych bibliograną: P. Piotrowski. Witkacy a paradygmat awangardy. |w:| Sztuka dwudziestolecia miedzy wojennego. Warszawa 1982; T Giy-głewicz. Groteska w sztuce polskiej XX w.. Kraków 1984; T. Bocheński. Powieści Witkacego. Sztuka i mistyfikacja. Lódt 1994; Witkacy. Zycie i twórczość. Materiały eeaji poświeconej S. I. Witkiewiczowi z okazji 50. rocznicy śmierć*, pod redakcją J. Deglera. Wrocław 1996.

NARRACJA JAKO GRA KONWKNCJII JEJ „GŁĘBSZE ZNACZENIA”: PRZEDWOJENNA PROZA WITOLDA GOMBROWICZA

CZŁŚĆ 1

„FERDYDURKE" WOBEC ..POWIEŚCI-WORKA" 1. Wprowadzenie

Opublikowane w 1930 r. Nienasycenie Witkacego zamyka w dwudziestoleciu międzywojennym pierwszy etap ewolucji powieści traktowanej jako teren poszukiwań „nowych form” w prozie. Konstelacje głównych utworów narracyjnych w latach trzydziestych prawie w ogóle — poza przypomnieniami Micińskiego — nie będą nawiązywać do „powicści-worka” jako wzorca nowatorskich zdarzeń powieściowych. ZloZyło się na to wiele przyczyn związanych z różnymi zakresami życia literackiego (omawiam je w ostatnim rozdziale pracy).

Kilkakrotne zestowienie prozy Gombrowicza z utworami Witkacego czy Jaworskiego miało charakter ogólnikowy i przypadkowy, i kończyło się podkreśleniem ich oryginalności na tle standardowej twórczości okresu międzywojennego (3,7. 43 •’. Ferdydurke rozpatrywano więc wyłącznie jako udany lub nieudany fenomen w obrębie młodej prozy polskiej, wskazując jednocześnie na rozmaite antecedencje w płaszczyźnie idei, problematyki czy zainteresowań autora etc. Tymczasem, w przyjętym tu sposobie rekonstrukcji, na Ferdydurke i na Pamiętnik z okresu dojrzewania jako „fakty literackie* warto spojrzeć przez pryzmat norm i sposobów lektury, jakie w świadomości literackiej wykrystalizowały się wokół „powieści-wor-ka“ Odsłonią się wówczas podobieństwa w wypowiedziach krytyków, a nawet te same elementy strukturalne tekstów, ¹ Liczby te wskazują na numery recenzji prozy Gombrowicza zamieszczonych w Aneksie.

119