25950 strony24 25

Jeżeli wpływ określonych czynników lokalizacyjnych jest rozstrzygający, mamy do czynienia z lokalizacją przymusową. Na przykład lokalizacja kopalń jest jednoznacznie zdeterminowana przez złoża surowców. W przypadku lokalizacji zależnej czynniki lokalizacji, np. rynek zbytu czy baza surowcowa, nie przesądzają całkowicie wyboru, ale bardzo go ograniczają. Tak dzieje się np. z przemysłem celulozowym, który wymaga znacznych ilości wody. Stąd może być umiejscowiony jedynie nad dużymi rzekami. Jednak w wielu wypadkach nie ma tak wyraźnej determinacji jednego z czynników. W przypadku lokalizacji niezwiązanej wpływ czynników lokalizacyjnych jest niewielki. Żaden z czynników nie oddziałuje w sposób decydujący. Jest to lokalizacja względnie dowolna. Do inwestycji o lokalizacji swobodnej należąm.in. niektóre (nie bez wyjątków) zakłady przemysłu włókienniczego, odzieżowego, maszynowego, elektrotechnicznego, poligraficznego.

Z dotychczasowych rozważań wynika, że pojęcie czynników lokalizacji można określić jako wymogi i walory lokalizacyjne. Z jednej strony są to pewne wymagania (potrzeby) stawiane przez inwestora, które powinny spełnić określone miejsca w celu zapewnienia odpowiednich korzyści. Z drugiej zaś są to walory użytkowe, czyli wszystkie wartości, które oferuje określone miejsce w celu najlepszego zaspokojenia potrzeb inwestora. Chodzi zatem o uzyskanie możliwie jak najwyższej zgodności walorów z wymaganiami wynikającymi z zamierzeń inwestora (por. reguła koherencji lokalizacyjnej, rozdz.1.6). Czynniki lokalizacji mają charakter stymulatorów lokalizacji działalności gospodarczej, gdyż przyciągają i stymulują określoną działalność na danym obszarze.

Czynniki lokalizacji są elementami ekonomicznymi, które wpływają na wielkość nakładów inwestycyjnych i kosztów produkcji lokalizowanych obiektów - kosztów zmieniających się wraz ze zmianą miejsca lokalizacji [por Wojewnik 1962, Ekonomika i programowanie ... 1995].

Problem lokalizacji działalności jest problemem o najwyższym znaczeniu dln przedsiębiorcy, ponieważ zależą od niej ponoszone nakłady inwestycyjne om/ koszty produkcji, a wysokość ich zależy od warunków lokalizacji. Na wielkość nakładów inwestycyjnych, zmiennych z punktu widzenia lokalizacji, wpływają bowiem następujące grupy kosztów i czynniki je kształtujące:

a)    wykup i przygotowanie terenu,

b)    warunki przeprowadzenia budowy (np. dowóz materiałów, dowóz lub zakwaterowanie robotników budowlanych itp.),

c)    zakres robót ziemnych, w zależności od ukształtowania terenu i nośności gruntu,

d)    sieciowe inwestycje towarzyszące (np. wodno-kanalizacyjne, energetyczne itp.),

e)    budowa lub rozbudowa innych urządzeń (np. rampy kolejowej).

Koszty bieżące zależą również od warunków lokalizacyjnych, /.różnicowane bowiem będą koszty:

a)    pracy,

b)    podatki lokalne,

c)    koszty zapewnienia zakładowi czynników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania (doprowadzenia: wody, energii elektrycznej i cieplnej, odprowadzenia ścieków itp.),

(I) koszty eksploatacji związane m.in. z transportem surowców, materiałów, wyrobów gotowych.

Zróżnicowanie tych kosztów jest ekonomicznym wyrazem dostępności zasobów.

Wybór lokalizacji jest więc decyzją o charakterze gospodarczym. 1’rzcdsiębiorstwo, inwestując swój majątek w określonym miejscu, akceptuje jednocześnie warunki, w jakich wzniesione będą jego obiekty i w jakich prowadzić będzie przyszłą działalność.

Istnieją jednak pewne rodzaje działalności związane lokalizacyjnie z odbiorcami, dla których walory popytu mają duże, a czasem nawet decydujące •nnr/onir. Na przykład przedsiębiorstwa remontu maszyn będą się lokalizować