26101 str 6 197

196 OGRÓD, ALE NIE PLEWIONY

89. DOMYŚLNY SŁUGA, KĘDY NIE TRZEBA

Miał gościem ziemianina senator u siebie,

Który gdy się porywa kwoli swej potrzebie (Już też minął trzeci dzień), a ów barzo prosi,

Poszepnie hajdukowi: „Zdejm mu koło z osi”.

⁵ Aż węgrzyn miasto koła, co był na kolesie Wziąwszy świeży kobierzec pod deliją niesie.

„Za cóż mi, mości panie — bowiem trudno nie rzec, Obaczywszy to szlachcic — zdjął hajduk kobierzec?” Aż też panu do ucha: „Dobrodzieju — prawi —

⁰ Więcej niż za trzy koła za kobierzec sprawi!

Kobiercem ci się lepiej nagrodzi niż kołem

Wino, które ten szlachtyc za twym wypił stołem”.

90. UCIŚNIENIE SZLACHECKIEGO OD DUCHOWNEGO STANU

Pan o sługach, król winien o poddanych radzić:

Ciasno nam, królu, w Polszczę, racz nas rozprowadzić! Wydarli Turcy, Orda czego nie spustoszy;

Jeśliż trudno bez gniazda lęgnąć się kokoszy,

⁵ Daleko więcej ludziom ma być plac przestrony.

Trzy części księża twojej posiedli korony,

Że im i ziemię płacić musimy na groby:

Schną ciała, kiedy zbytnie rosną w nich wątroby.

89.    DOMYŚLNY SŁUGA, KĘDY NIE TRZEBA

w. 3 a ów (...] prosi — o pozwolenie wyjazdu.

90.    UCIŚNIENIE SZLACHECKIEGO OD DUCHOWNEGO STANU

w. 3 wydarli Turcy — na mocy traktatu w Buczaczu w 1672 Turcy zabrali część Podola.

Sami dzieci nie rodzą, a lub się kto żeni,

¹⁰ Lubo rodzi, płać księdzu tak, jako zaceni;

Jeśliż mu od krztu, ślubu, pogrzebu trzeba dać,

Czynsz z umarłych, czemuż ma szlachcie wsi osiadać? A co naprzód być miało, kładę na ostatku,

Że z nami powszechnego nie płacą podatku:

¹⁵ Tak z onej opłakanej w Polszczę czwartej części,

Choć i tę duchowieństwo na poły zagęści,

Żeby wolnego kąta trudno w niej wymacać,

Musimy ich krwią bronić i mieszkiem opłacać.

Stąd szlachta szable, chłopi porzuciwszy cepy —

²⁰ Do kapice, od suchej, do pieczeni, rzepy.

Co gorsza, że Francuzi, Włoszy, Niemcy, Szoci,

Co żywo na próżny chleb do Polski obroci:

Wolą się w izbie modlić niż bić na Drzypolu.

Radź, Rzeczypospolita, radź o sobie, królu!

91. NA MNICHA IMPORTUNA

Kładę się spać po gościach uniewczasowany,

Aż mnich młody, wysoki, drzwi do samej ściany Otworzywszy, z humorem wprzód Ave Maria

Rzekszy: „Ksiądz gwardyjan się kłania, a z nim i ja.

⁵ Noc — rzecze — jadącego przygnała po kweście,

Żem podyskomodował”. — „Księże, a skądeście? Siądźże, waszmość!” Odpowie: „Wprzód niźli usiędę, Proszę, kędy złożenie i z końmi mieć będę”.

w. 20 do kapice — do kaptura, tj. (wstępują) do zakonu, w. 23 Drzypol — miejscowość na Ukrainie, tu stoczona została bitwa z Kozakami.

91. NA MNICHA IMPORTUNA

tytuł: importun — natręt.