160 OGRÓD, ALE NIE PLEWIONY
54. CHŁOPI
W niedzielę tylko, kiedy nie robią koło niej, .
Na ziemię chłopi plują a tydzień na dłoni, Potomstwo Kaimowe. po stworzeniu świata
Bo ten pługiem dla chleba pierwszy ziemię płata. 5 Plują ręce, brydząc się, lub orzą lubo żną,
Zabojem przodka swego, robotą bezbożną.
Że źli, że nieposłuszni, że zwajcy, przyczyna:
Bo są takiegoż ojca synami Kaina.
55. CZEMU WIĘCEJ BIAŁEJ NIŻ MĘSKIEJ PŁCI
Czemu, choć ich tak wiele rodząc kładzie zdrowie, Chociaż Pismo od mężczyzn słabszymi je zowie, Białychgłów jest na świecie więcej niżeli tych?
Nie badając sekretów przyrodzenia skrytych,
5 Tak ktoś, o to pytany, niewiele myślęcy
Odpowiedział: „Bo złego niż dobrego więcej”.
56. NA TAK CZĘSTE RÓŻNYCH LUDZI NOBILITACYJF.
Świat niesprawiedliwości nie obaczy drugiej —
Jednaką w wojsku polskim za swoje zasługi Chłopi i cudzoziemcy z szlachtą biorąc płacą.
54. CHŁOPI
w. 5 — 6 brydząc się [...] Zabojem — brzydząc się...morderstwem (popełnionym przez Kaina).
w. 7 zwajca — zwadźca, kłótnik, awanturnik, wichrzyciel.
55. CZEMU WIĘCEJ BIAŁEJ NIŻ MĘSKIEJ PŁCI
w. 2 „Pismo" [...] zowie — zob. List pierwszy iw. Piotra Apostola 3, 7.
Dostojeństwem się nad nich szlacheckim bogacą.
5 Niczemeśmy nie szczodrszy nad to, co najdrożej I w cenie stara Polska najwyższej położy.
Jeśliż równy żołd z nami równo służąc biorą, Czemuż to dostojeństwo nad nas mają górą? Nięchżeby już bez żołdu krwią robili na nie!
10 Taką rzeczą niedługo starej szlachty stanie (Bodajem był fałszywy mej powieści prorok),
Jeśli ich tak ubędzie jak pod Wiedniem co rok.
A to, co krwią obleje i czołem zapoci
Odwaga przodków naszych, chłopi, kupcy, szkoci, 15 Których nam niezliczoną przynoszą legendą,
I w senacie, i w dobrach ziemiańskich osiędą.
W lepszym słudzy niż dzieci u tej matki względzie, Kiedy tych garścią miedzi nieszczęsnej odbędzie, Za którą by na służbę nie namówił Żyda,
20 A tamtym do niej klejnot droższy złota przyda. Przynajmniej niechaj w równi słudzy będą z syny — Jeśli sługom szlachectwo, to synom daniny. Powiem gorszą — że wojny nie widząc chłop prosty Został świeżo szlachcicem i dojdzie starosty.
25 Moja miła ojczyzno, tym dokończę, skądem
Począł, że którym stoisz, tym zginiesz nierządem.
57. DO KASZTELANA
Uraziłeś się na mię, widzę oczywiście,
Żem ci „jaśnie wielmożny” nie napisał w liście.
56. NA TAK CZĘSTE RÓŻNYCH LUDZI NOBILITACYJE
w. 12 pod Wiedniem — w czasie odsieczy wiedeńskiej Sobieskiego w r. 1683.
w. 14 szkoci — tu: kramarze.
w. 15 legenda — tu zapewne: wykaz, spis uszlachconych.