32519 plany�ukacyjno zaw młodzieży w stadium eksploracji stronap 71

Plany cdukacyjno-zawodowe młodzieży w stadium eksploracji

Przepływ informacji zawodowej

Sposób przekazu informacji i kanał, którym przepływają informacje, jest bardzo istotnym warunkiem efektywności oddziaływania informacyjnego, ponieważ wpływa na jakość odbioru informacji, jej przetwarzanie i odtwarzanie oraz utrwalanie.

W literaturze przedmiotu spotyka się różne kryteria klasyfikacji metod informacji. Przykładem takiej klasyfikacji jest podział metod ze względu na rodzaj kanałów, którymi informacje są przekazywane⁹⁴. Wyróżnia się następujące kanały: treści informacji w programach szkolnych, publikacje, środki masowego przekazu, filmy zawodoznawcze, kontakty z zakładami pracy, spotkania z przedstawicielami wybranych zawodów, spotkania z uczniami szkól zawodowych, konsultacje w poradniach psychologi czno -pedagogi cz nych.

Przyjmując rodzaj źródła zdobywanej wiedzy oraz umiejętności uczniów za kryterium podziału, K. Lelińska wyróżnia trzy sposoby przekazu informacji zawodowej: słowo, pokaz i obserwacja oraz działalność praktyczna⁹⁵. Podział ten ma odniesienie do powszechnie stosowanych metod nauczania: słowne, poglądowe i oparte na praktyce. Ważnymi metodami stosowanymi w informacji zawodowej, zdaniem K. Lelińskiej, są metody poznawania ucznia, które dostarczają uczniowi informację o nim samym. W ramach poszczególnych metod wyróżnić można wiele form, które stanowią zewnętrzną, organizacyjną stronę przekazu informacji⁹⁶.

Zdaniem J. L. Panera, przekazywanie informacji może odbywać się w dwojaki sposób: przez bezpośrednią i szybko udzieloną informację oraz przez informację opracowaną na życzenie. Przekazywanie tych informacji, szczególnie ważnych w naukach pedagogicznych i działalności edukacyjnej, odbywa się w rozmaity sposób, zależnie od stosowanej techniki: pismo-rozprawy, broszury, czasopisma i książki; obraz-wystawy, filmy, audycje telewizyjne; dźwięk- płyty, audycje radiowe i telewizyjne⁹⁷.

Innym podziałem metod i form przekazu informacji jest podział ze względu na rodzaj informacji — informacje wizualne, słuchowe i audiowizualne. Natomiast ze względu na ich odtwarzalność wymienia się informacje trwałe i ulotne⁹⁸.

A. Bukowska-Jóżwicka. A. Jawłowska. Metody orientatj: zanodowej, [w:] B. Suchodolski (red.), wybór zawodu. Monografie pedagogiczne, Wrocław 1972, s. 233.

*K. Lelińska. dz. cyt., s. 42.

⁹⁵ W. Trzeciak. Metody uprawiania poradnictwa zawodowego w duibach zatrudnienia, [w:] B. Wojtasik (red.), Podejmowanie decyzji.... s. 247-2S4.

^,JJ. L Paner, Problemy informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej w pracy pedagogicznej, Warszawa 1975, s. 199-2CO.

* A. Kcchlcwska. Informacja zawodowa jako proca komunikowmia, Biuletyn Informacji Zawodowej. COM-PW-Z MOiW, Warszawa 1983. s. 59.

Jeszcze inne kryterium klasyfikacji metod przekazu informacji podaje M. Reu-chlin ^w. Jedne — to metody przekazu informacji skierowane do masowego odbiorcy przez radio, telewizję i materiały informacyjne. Natomiast drugie — to metody polegające na indywidualnym kontakcie ucznia i rodziców z doradcą zawodowym poprzez pogadanki, których celem jest informowanie o szkołach i zawodach. Kryterium tego podziału jest stopień indywidualizacji informacji. To spojrzenie M. Reu-chlina jest bardzo bliskie obecnej sytuacji, gdzie dużo informacji otrzymujemy ze środków masowego przekazu, a w ostatnich latach również coraz częściej z Internetu. Odbiorca ma być człowiekiem aktywnym, samodzielnym, umiejącym korzystać z nowoczesnych środków technicznych, przedsiębiorczym, posiadającym podstawowe umiejętności informacyjne, poszukującym pomocy'dopiero w chwili, gdy nie daje sobie rady z problemami.

Biorąc pod uwagę wyróżnione sposoby przekazu informacji, należy pamiętać, że powinny być one dostosowane do rodzaju treści informacji. Bowiem inne metody należy stosować przy przekazywaniu informacji np. o czynnościach zawodowych, a inne metody dotyczące dalszych lub innych kierunków kształcenia. Różne powinny być sposoby przekazu informacji zawodowej w zależności od odbiorcy, a także zakres i stopień szczegółowości informacji. Dla ucznia gimnazjum, który podejmuje decyzję o wyborze szkoły ponadgimnazjalnej, najważniejsze będą informacje dotyczące struktury szkolnictwa na podbudowie gimnazjum, czasu trwania nauki w tych szkołach iip. Natomiast osoba, która skończyła szkołę średnią, będzie starała się zdobyć informację o możliwości zatrudnienia lub dalszego kształcenia. Odbiorcami informacji są uczniowie na różnych etapach rozwoju zawodowego. Wiedza dotycząca zachowania się uczniów na poszczególnych etapach ich rozwoju oraz zasady rządzące mechanizmem przyswajania informacji pozwalają uniknąć szeregu błędów i niepowodzeń w przekazie informacji.

Jedną z ważnych zasad przyswajania informacji, których należy przestrzegać, jest to, że informacje docierają dc ucznia określonymi kanałami i muszą być tymi, na które zwróci on uwagę. Od tego zależy, czy informacja wzbudzi zaciekawienie, a później jego zainteresowanie. Aby rak było, informacje nie mogą być sprzeczne z jego oczekiwaniami i wyobrażeniami. Przekaz takich informacji powoduje bowiem odrzucenie (dysonans). Mechanizm ten można wyjaśnić za pomocą teorii dysonansu poznawczego Festingcra, z której wynika, że informacje przyjmowane są selektywnie, i to w taki sposób, aby uniknąć kary, jaką jest dysonans. O tym, czy informacja jest zdolna przyciągnąć uwagę człowieka (od czego zależy percepcja tych informacji), decydują jego potrzeby i zainteresowania (aspekt indywidualny) oraz znaczenie informacji dla grupy społecznej, w której znajduje się człowiek (aspekt społeczny).

^słP<xtajęza: 1. Janiszewska, Zagadnimia oner.:acji i selekcji szkolnej, Warszawa 1971, s 158.