49455 Terapia rodzin Namysłowska63

I III Rozdział 12

ii li i u li klasycznej mediolańskiej szkoły terapii rodzin, przechodząc ilu iipi ai ewolucji poglądów teoretycznych i praktyki klinicznej obu /e:,połów powstałych po rozdzieleniu się zespołu mediolańskiego.

Rozpoczniemy od przyjrzenia się ewolucji poglądów Selvini-Palazzoli i jej zespołu. Jak już pisaliśmy, większość ich poglądów zawarta jest w książce pt. Family games: General models of psychotic processes in the family (1989). Znacznie ważniejszą niż idea jednej interwencji terapeutycznej (invariant prescribtion) wydaje się być próba zrozumienia rodzinnej drogi powstawania jadlowstrętu psychicznego. Palazzoli zakłada, że muszą być spełnione dwie klasy warunków, aby doszło do rozwoju anoreksji. Pierwsza grupa to warunki związane z zachodnim modelem kulturowym, stanowiące kontekst społeczno--kulturowy objawu. Druga grupa to warunki związane z organizacją rodziny, w której zaistniały zachowania anorektyczne. Proces powstawania objawów anorektycznych jest długą sześcioetapową drogą — od „gry rodziców” do anoreksji.

ł. Gra rodziców, na którą składają się wzajemne prowokacje i dyskwalifikacje oraz sprzeczne ze sobą definicje tego, co dzieje się w rodzinie, np. sposobu pełnienia ról rodzicielskich i partnerskich, zaczyna wciągać wszystkich członków rodziny.

2.    Przyszła anorektyczka w bardzo młodym wieku staje się obiektem gry rodzicielskiej na dwa możliwe sposoby:

A — córka jest powiernicą matki w jej konflikcie z ojcem (a czasami także teściami). Czuje litość wobec matki, ale też specjalnie jej nie ceni. Jest jedyną osobą w rodzinie, która pomaga matce. Jest przekonana, że ma specjalne moralne przywileje z tego tytułu, czuje się dowartościowana.

B — córka jest powiernicą ojca, wspiera go, ceni, współczuje mu w walce z matką. On to docenia. W tym stadium przyszła pacjentka nie występuje otwarcie przeciw żadnemu z rodziców.

3.    Okres dorastania przynosi szereg decydujących zmian w życiu rodziny, które powodują zmianę w postrzeganiu osoby ojca przez przyszłą pacjentkę.

A — ukochana córeczka matki zaczyna dostrzegać, że nie jest obiektem prawdziwej miłości matki, że zwróciła ona swoją miłość ku komuś innemu, np. młodszemu rodzeństwu; zwraca się więc do ojca, stając po jego stronie, zaczyna widzieć go w innym świetle, podobnie jak prowokacyjne zachowania matki, których do tej pory nie dostrzegała. Ojciec z ochotą przyjmuje ofertę córki, wykorzystując każdą możliwość pokazania jej, jak frustrująca jest jego relacja z matką i jak wiele musi wycierpieć dla dobra rodziny.

B — związek córki z ojcem przybiera zbyt bliski charakter, co staje się krępujące dla obojga.

W obu przypadkach na tym etapie istnieje bardzo silny związek córki z ojcem, oboje czują się ofiarami kobiety trudnej do zniesienia.

4.    Jest to stadium znacznego dyskomfortu we wzajemnych relacjach i początek manewru pod hasłem „odchudzania się”.

A — „porzucona” i zawiedziona w swojej miłości córka, która usiłuje wejść w bliski związek z ojcem, odczuwa przymus różnicowania się od matki. Nienawidzi tego, że może stać się do niej podobna. Podejmuje bohaterski wysiłek odrzucenia wartości matki oraz próbę zyskania autonomii. Zaczyna się odchudzać.

B — dieta odchudzająca jest od samego początku widziana jako wyzwanie rzucone matce. Wzbudza od razu protest tej ostatniej. Rozpoczęcie diety jest bardzo często poprzedzone jakimś specyficznym zachowaniem matki wobec ojca albo wobec córki. Niezależnie od tego, jak doszło do ograniczania jedzenia, bardzo szybko przeradza się ono w protest przeciw matce. Wbrew oczekiwaniom córki jej głodzenie się uruchamia spiralę zachowań rodzinnych, która uniemożliwia jej wycofanie się z gry, a co więcej, wzmacnia jej zachowania. Mamy teraz matkę coraz bardziej kontrolującą córkę, pilnującą, co ona je, ojca, który bez efektu usiłuje interweniować i dziewczynę, która jest coraz bardziej wściekła i w konsekwencji je coraz mniej. Postawa ojca tylko wzmacnia głodowanie córki. Ojciec zamiast skorzystać ze wspaniałego przykładu córki i zbuntować się przeciw żonie, nie chce narażać dalej swojej relacji z żoną. Córka czuje, że zaryzykowała zbyt wiele i że została zostawiona na lodzie.

5.    Córka czuje się zdradzona i porzucona przez ojca, czuje do niego pogardę, czasami rozpacz. Je więc mniej i mniej. Jest to jedyny sposób, aby „rzucić matkę na kolana” a równocześnie zaimponować ojcu.