53238 Terapia rodzin Namysłowska99

202 Rozdział 17

Steinglas (1987) proponuje nieco bardziej rozbudowany schemat terapii rodzin z problemem alkoholowym, składający się z 4 faz:

1)    diagnoza alkoholizmu i nazwanie go problemem rodziny,

2)    usunięcie alkoholu z systemu rodzinnego,

3)    emocjonalna pustynia,

4)    ponowna stabilizacja rodziny versus reorganizacja rodziny.

W trakcie pierwszej fazy terapeuta identyfikuje, że członek lub członkowie rodziny są uzależnieni od alkoholu i usiłuje osiągnąć konsensus w sprawie dalszych priorytetów. W tym stadium terapii należy ustalić, czy leczenie alkoholizmu jest priorytetem leczenia, czy istnieją wskazania do terapii rodziny i wreszcie czy można zawrzeć z rodziną realistyczny kontrakt terapeutyczny. W drugiej fazie podstawowym celem dla terapeuty i rodziny musi być osiągnięcie abstynencji. Cel ten powinien być niezwykle mocno zaakcentowany, terapeuta nie może dać się sprowadzić z wytyczonej drogi różnym pojawiającym się problemom bieżącym. Etap ten może mieć różną długość, czasami trwa krótko, czasami bardzo długo. Jest realizowany przy pomocy różnych wyspecjalizowanych instytucji. Według Szawdyn współpraca tych instytucji z terapeutą rodzinnym wydaje się być kluczowa dla problemu leczenia. Trzecia faza jest szczególnie trudna dla rodziny. Stres pojawiający się po zaprzestaniu picia zagraża w równym stopniu wszystkim jej członkom, stawiając ją całą w stadium znacznej dezorganizacji i napięcia. Rodzina wymaga znacznego wsparcia przez terapeutę w tej fazie, aby była w stanie przetrzymać ten okres, bez powrotu do stadium poprzedniego. I tu także ważna jest współpraca wszystkich zajmujących się uzależnionym i jego rodziną. W czwartej fazie możliwe są dla rodziny dwa scenariusze. W pierwszym mimo fazy trzeźwości system rodzinny jest nadal zorganizowany wokół alkoholu, rodzinne transakcje pozostają w gruncie rzeczy te same, jedynie alkohol nie jest potrzebny do ich podtrzymywania. Można powiedzieć, że z punktu widzenia charakterystyki procesu zmiany mamy tu do czynienia ze zmianą pierwszego rzędu. Jest to pewien sukces terapii i dotyczy znacznej liczby rodzin.

Przejście do okresu restrukturalizacji rodziny wymaga dłuższego czasu i wstępnej destabilizacji, która może być bardzo niebezpieczna i zagrażać powrotem picia. Jednak osiągnięcie restrukturalizacji rodziny jest bardzo ważne, ponieważ mamy do czynienia ze zmianą drugiego rzędu i jej efekty są bardzo trwałe.

Terapia rodzin, w których jedna z osób jest uzależniona od alkoholu, jest niezwykle trudna. Jedną z trudności według Szawdyn jest fazowość uzależnienia, z której nie wszyscy terapeuci rodzinni zdają sobie sprawę. Koalicje w systemie alkoholowym zmieniają się w zależności od tego, czy osoba uzależniona pije, czy jest w okresie względnej trzeźwości. Terapeuta rodzinny musi dobrze ocenić, w której fazie znajduje się rodzina i uwzgędnić to w swojej koncepcji pracy. Ponadto jednym z problemów terapeutów rodzinnych jest zbyt wczesne stosowanie interwencji paradoksalnych kosztem innych technik należących np. do terapii behawioralnej, jak trening komunikacji, asertywności oraz przepracowywania z rodziną listy zagrożeń nawrotem picia. Reasumując, widzimy istotne miejsce dla terapii rodzin w leczeniu uzależnienia od alkoholu we wszystkich jego etapach — od stworzenia w rodzinie motywacji do podjęcia pracy nad problemem, do zmian w samym systemie rodzinnym po zaprzestaniu picia. Szkoda jedynie, że tak niewielu terapeutów rodzinnych chce się zajmować tak ważnym problemem rodzinnym i tak mało jest na ten temat publikacji.