62066 plany�ukacyjno zaw młodzieży w stadium eksploracji strona6 127

Plany ed u kacyjno-zawodowc młodzieży w stadium eksploracji

prozawodowej. W procesie cym pojawiają się coraz to wyższego rodzaju formy aktywności prozawodowej i zawodowej, jako ciąg zmian ukierunkowanych na twórczy lub odtwórczy kontakt jednostki z rzeczywistością materialną lub społeczno-kulturową.

3.    Jednostka ludzka dąży coraz wyraźniej do określenia oraz zajęcia swojego miejsca i przestrzeni w podziale pracy, zawodów, zadań i czynności zawodowych.

4.    Każdy normalnie rozwijający się człowiek chce być „kimś", np. lekarzem, nauczycielem, muzykiem, zawodowym sportowcem, tj. człowiekiem posiadającym „swoje miejsce i swoją przestrzeń społeczno-zawodową", która stanowi psychiczną, materialną i społeczno-kulturową bazę jego życia, rozwoju, zachowania się i działania.

5.    Rozwój zawodowy jest procesem obserwowalnym, dającym sie wyróżnić wśród wielu innych procesów życia człowieka. Proces ten można poznawać, badać naukowo, analizować i opisywać w kategoriach społecznych (socjologicznych), psychologicznych, pedagogicznych, ekonomicznych, prakseologicznych, filozoficznych.

6.    Rozwój zawodowy ma zawsze określony kierunek, treść oraz prawidłowy i nieodwracalny przebieg. Kierunek rozwoju zawodowego jest wyznaczany przez podział pracy, np. techniczny, rolniczy, leśny, medyczny, Oświatowy, ekonomiczny, artystyczny, wojskowy, duszpasterski. Treść rozwoju zawodowego jest określana przez rodzaj czynności, jakie trzeba poznać, jakich rrzeba się nauczyć i wykonywać w ramach określonego zawodu. Prawidłowy przebieg rozwoju zawodowego związany jest ze zmianami, jakie zachodzą w świadomości jednostki pod wpływem opanowywania wiedzy i umiejętności ukierunkowanych na dziedzinę, zawód i pracę. Nieodwracalny przebieg rozwoju zawodowego oznacza, że proces ren następuje według kolejno po sobie zachodzących zmian i ich konkretnych przejawów wewnętrznych i zewnętrznych w jednostce i wokół niej.

7.    Proces rozwoju zawodowego „wyciska określone piętno” w świadomości i zachowaniu się jednostki. Coraz wyraźniej i widoczniej identyfikuje się ona z dziedziną przyszłej pracy, zawodem i czynnościami zawodowymi, których uczy się w szkole zawodowej, jak również coraz wyraźniej utożsamia się z tym, co będzie robiła i jak się rozwijała w wyniku uzyskania kwalifikacji zawodowych. Jeżeli na okres przejściowy czy nawet na scaie podejmuje pracę w innym lub pokrewnym zawodzie, to i tak akcentuje swoje faktyczne przygotowanie merytoryczne.

H. Rozwój zawodowy jest procesem pożądanym, organizowanym, kontrolowanym i ocenianym społecznie. Jesc to proces „wrastania" ludzi młodych w nurt życia i pracy zawodowej ludzi dorosłych.

9. Rozwój prozawodowy dzieci rozpoczyna się w środowisku rodzinnym, a jego wyraźniejsze przejawy uwidaczniają się w środowisku przedszkolnym, szkolnym, pozaszkolnym i poszkolnym. Dzieci gromadzą wiedzę o prostych narzędziach pracy człowieka, o samej pracy, o zawodach, o czynnościach zawodowych, opanowują proste czynności robocze, wyrażają swoje nastawienie prozawodowe, a nawet

„wybierają'¹ dla siebie określone zawody, i czynności. Młodzież uczy się zawodu wybranego w wybranej szkole. Dorośli pracują w wyuczonym lub pokrewnym zawodzie i doskonalą swoją wiedze o pracy oraz umiejętności działania. Emeryci służą często swoim bogatym doświadczeniem zawodowym i pracowniczym ludziom młodym, wchodzącym w życie zawodowe dorosłych.(Rozwój prozawodowy dzieci i zawodowy młodzieży przejawia się głównie w ich wiedzy prozawodowej i zawc ćowej, wyobrażeniach, nastawieniach i postawach zawodowych, motywacji wyboru zawodu, trafności i trwałości decyzji wyboru zawodu, jego pomyślnym uczeniu się i osiąganiu kwalifikacji zawodowych na poziomie zasadniczym, średnim lub wyższym. Rozwój zawodowy dorosłych pracujących przejawia się głównie w ich wytworach prac/, jej racjonalizacji, usprawnianiu, doskonaleniu, wynalazczości i patentach. Szczególnie ważnymi formami rozwoju zawodowego dorosłych są: dokształcanie się, doskonalenie się oraz samodoskonalenie społeczno-zawodowe.

1C. Zawód i kwalifikowana oraz kompetentna i odpowiedzialna praca są podstawowymi atrybutami „przynależności'' jednostki do określonej grupy społeczno-zawodowej, np. nauczycieli, lekarzy, górników, jej materialnego bytu, psychicznego istnienia i rozwoju, poczucia własnej wartości, odrębności, niezależności oraz osobistej godności ludzkiej. Jeżeli ludzie kwalifikowani nie mogą wykonywać swo jej pracy ze względu na politykę gospodarczą i zatrudnienie, to jest ro zła polityka.

IJ. Biologiczną podstawą rozwoju zawodowego jednostki jest jej energetyzm i potencjainość energetyczna, która określa możliwości, pułap i kierunek rozwoju.

12.    Psychiczną podstawą rozwoju zawodowego jednostki są jej kierunkowe zdolności, zainteresowania, aspiracje, cenione wartości, pian życiowy, rozumienie sensu życia, silna motywacja i kierunkowe działanie.

13.    Psychospołeczną podstawą rozwoju zawodowego jednostki jest jej świadoma, kontrolowana (samokontrola;, planowa i odpowiedzialna działalność, przejawiająca się w podejmowaniu i realizowaniu konkretnych decyzji dotyczących czynności proza wodo wych i zawodowych.

14.    Społeczno-kulturową podstawą rozwoju zawodowego jednostki jest podział pracy ludzkiej, zawodów, zadań i czynności zawodowych oraz istniejący w danym kraju system kształcenia zawodowego, dokształcania i doskonalenia, jak również system zatrudniania, płacy, pracy i opieki socjalnej.

15.    Rozwój zawodowy jednostki przebiega jako ciąg zdarzeń zaistniałych w jej przeszłości, zachodzących w teraźniejszości i mających zaistnieć w bliższej i dalszej przyszłości. Przeszłość życiowa jednostki charakteryzuje się skumulowanym doświadczeniem (wiedza, przeżycia, doświadczenia, działanie). Teraźniejszość w życiu i rozwoju jednostki charakteryzuje się konkretnym działaniem, realizacją celu i zadań, planu życiowego i zawodowego. Przyszłość jednostki charakteryzuje się planowaniem bliższych i dalszych celów i zadań życiowo-zawodowyc 11. Człowiek faktycznie żyje przyszłością, zwłaszcza człowiek młody, a więc tym, co ma nastąpić, co będzie po tym. co już było i co jest w danej chwili. Planowanie rozwoju

127