79531 str195

li- Bajfciewścz-Grdbowdu. Z. MikuKkt. Ilyitroiojju ogólna. Wanuiwa 2iXl5 ISBN 83-0M 4579X.«hy \VN PWN 21X15

lotatnik ” ITcADoTumen^" ^ 1032. O.S.T.T”’^ strM^aif* W Itelix iLibraryT^ Ę Hydrologia og...

O rodzaju stratyfikacji termicznej wody w jeziorze decyduje położenie geograficzne zbiorników. W umiarkowanych szerokościach geograficznych uwarstwienie termiczne jezior zależy od pory roku i ich głębokości. Latem przypowierzchniowa warstwa wody w jeziorze nagrzewa się, temperatura wody jest zbliżona do temperatury powietrza, a pod tymi ciepłymi wodami (a więc i lżejszymi) zalegają wody chłodniejsze (cięższe), czyli występuje stan anotermii (rys. 166). Jesienią wody przypowierzchniowe oziębiają się, stają się cięższe i opadają w kierunku dna zbiornika, a ku powierzchni podnoszą się wody cieplejsze, które następnie oziębiają się na powierzchni; cała masa wody przybiera jednakową temperaturę zbliżoną do +4°C i jest osiągnięty stan homotermii jesiennej. Zimą woda jeziorna nadal oziębia się od powierzchni, lecz już nie opada na dno, ponieważ jest lżejsza od tej. która leży głębiej (rys. 166). Woda przy powierzchni ochładza się dalej, do temperatury umożliwiającej rozwój zjawisk lodowych. Wytwarza się stan katotermii. W strefie przybrzeżnej jeziora pojawia się lód brzegowy i denny, a następnie jego powierzchnię pokrywa zwarta pokrywa lodowa. Przebieg zjawisk lodowych w jeziorach, gdzie mamy do czynienia w zasadzie z wodą stojącą, jest stosunkowo prosty. Przy spadku temperatury powietrza poniżej 0°C w procesie wymiany turbulencyjnej ciepła między strumieniem powietrza i ośrodkiem wodnym oraz wskutek wypromieniowania ciepła z wody ochładza się powierzchniowa warstwa wody. Ochładzanie głębszych warstw następuje na skutek konwekcji i przewodnictwa cieplnego. Po wychłodzeniu całej masy wody dochodzi do przechłodzenia powierzchniowej warstwy i zaczyna się proces zamarzania powierzchniowego. Pokrywa lodowa przyrasta wskutek dalszego wychłodzenia warstwy wody stykającej się z pokrywą. Wiosną, po stopieniu pokrywy lodowej, woda ogrzewa się, po osiągnięciu temperatury +4°C opada na dno. ku górze zaś podnosi się woda denna. Trwa to do czasu, gdy cała woda w jeziorze nagrzeje się do ok. +4°C; jest osiągnięty stan homotermii wiosennej itd.

W stawach i małych zbiornikach w zasadzie nie zachodzi zjawisko stratyfikacji termicznej wody. Cała masa wody jest bezpośrednio ogrzewana energią słoneczną, a wiatr powoduje dokładne jej wymieszanie sięgające aż do dna zbiornika. W zimie zbiorniki te mogą przemarzać do dna.

Termiczna klasyfikacja jezior kuli ziemskiej

Najprostsza termiczna klasyfikacja jezior na kuli ziemskiej wyróżnia jeziora: polarne, umiarkowane, subtropikalne i tropikalne.

Rys. 167. Typy termiczne jezior (schematy)

4°C    /    4°C t 4°C    /    4°C    t

JTV

h(m)    Tft(m) Th(m)    r/i(m)

typ patarny    typ umiarkowany typ subtropikalny typ tropikalny

I95

□

i

Cl

C

7T

C

CO

co

co

o

©

©

&

(J

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader