82609 SNC00164

Sprzedaż i oddawanie w użytkowanie wieczyste Art. 34

się c/egoś prze/ sprzedaż” („Słownik języka polskiego”, Warszawa 1989, t. 3, s. 988). Traktowanie przez ustawodawcę pojęć „sprzedaż” i „zbycie” jako synonimów nie jest zasadne, gdyż zbycie ujęte w szerokim kontekście może być niekiedy pojmowane jako „odstępowanie” i w takich przypadkach może powstawać wątpliwość, czy reguły pierwszeństwa ustanowione w omawianym przepisie dotyczą również innych, poza sprzedażą i oddawaniem w użytkowanie wieczyste, form obrotu nieruchomościami, czyli np. zamiany.

3.    Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 lutego 1996 r. (III CZP 10/96, OSNC 1996, nr 4, poz. 59) stwierdził, że prawo pierwokupu — zarówno umowne, jak i ustawowe polega na tym, iż określonej osobie przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy (także praw — art. 555 k.c.) na wypadek, gdyby strona zobligowana tym prawem zawarła zobowiązującą umowę sprzedaży rzeczy z osobą trzecią, przy czym między zobowiązanym a uprawnionym dochodzi do skutku umowa takiej samej treści, jak umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą trzecią. Nie budzi wątpliwości, że prawo pierwokupu zostało ściśle połączone z umową sprzedaży, co oprócz uzasadnienia normatywnego (art. 596 k.c.)

—    znajduje także odniesienie semantyczno-etymologiczne; wszak mieć prawo pierwokupu (dawniej pierwokupna), to dysponować możnością kupna jako pierwszy, z wyprzedzeniem innych kupujących, a nie jakichkolwiek innych nabywców. Trzeba mieć także na względzie, że zarówno w piśmiennictwie, jak

i w orzecznictwie dominuje tendencja do ścisłego objaśniania pierwokupu j

—    w każdej jego postaci jako uprawnienia o charakterze wyjątkowym. Należy wskazać na konieczność ścieśniającej wykładni przepisów dotyczących pierwokupu, jako instytucji ograniczającej swobodę kontraktowania i pewność obrotu prawnego (uchwała SN z dnia 13 lutego 1991 r., III CZP 1/91, OSNCP 1991, nr 7, poz. 90).

4.    Zmiana art. 34 ust. 1 dokonana ustawą z dnia 7 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw (Dz.U. Nr 6, poz. 70) z kręgu podmiotów uprawnionych do pierwszeństwa w nabywaniu nieruchomości wyłączyła następców prawnych poprzedniego właściciela. Zgodnie z pierwotnym brzmieniem tego przepisu pierwszeństwo w nabyciu przysługiwało poprzedniemu właścicielowi lub jego następcy prawnemu.

5.    Określenie, kogo należy uważać za poprzedniego właściciela, ma doniosłe praktyczne znaczenie (patrz uwagi do art. 4 pkt 4). Przewidziane w art. 34 ust. I pkt 2 ustawy pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości przysługujące jej byłym właścicielom lub ich spadkobiercom stosuje się zarówno do przeznaczonych do sprzedania lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości Skarbu Państwa, jak i tych nieruchomości, które stały się własnością gmin na podstawie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym (obecnie: gminnym) i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 32, poz. 190 z późn. zm.). Pierwszeństwo dotyczy również nieruchomości, które zostały zabudowane lub których części składowe zostały w inny

129