85133 podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw stronaR 53

2. Zawodoznawstwo teoretyczną podstawą poradnictwa zawodowego

Zawodoznawstwo stanowi teoretyczną i merytoryczną podstawę poradnictwa zawodowego. W literaturze polskiej można spotkać dwa znaczenia terminu zawodoznawstwo - szerokie i wąskie. W znaczeniu szerokim. jak uważa S. Szajek, zawodoznawstwo rozumiane jest jako :

1) interdyscyplinarny obszar wiedzy, zlokalizowany na pograniczu nauk społecznych, przyrodniczych i technicznych.

2) ogół badań nad właściwościami i warunkami wykonywania zawodów. ich historycznym, społecznym i kulturalnym znaczeniem, ich klasyfikacją i statystyką zawodową i ogólnymi problemami wyboru zawodu i przydatności zawodowej.

W takim znaczeniu zawodoznawstwo ujęte, jest dynamicznie, a jego celem jest gromadzenie interdyscyplinarnej wiedzy o poszczególnych zawodach, a także sformułowanie podstawowych prawidłowości, odnoszących się do poszczególnych grup zawodowych.

Z kolei w znaczeniu wąskim zawodoznawstwo rozumiane jest jako wiedza o zawodach, ujęte jest w sposób statyczny i obejmuje wyniki czynności badawczych oraz informuje o znanych w społeczeństwie zawodach⁶⁰.

W niektórych ujęciach zawodoznawstwo traktowane jest jako podstawowy obszar badawczy pedagogiki pracy. Zawodoznawstwo, będące wiedzą o zawodach, stanowi podstawę dla wielu rozstrzygnięć w obrębie pedagogiki pracy, ale z racji swojej specyfiki stanowi odrębną dziedzinę naukową, mającą charakter interdyscyplinarny. W zakresie działań związanych z badaniami zawodu i pracy zawodowej występują elementy takich nauk, jak: socjologia pracy, pedagogika pracy, czy nauki ekonomiczne i przyrodnicze.

Z socjologią pracy wiążą zawodoznawstwo zagadnienia definicji zawodu i pracy zawodowej, które sformułowane na gruncie socjologii stanowią punkt wyjścia dla rozważań zawodoznawczych, a jednocześnie na grancie zawodoznawstwo można ustalić kiedy układy czynności ludzkich stanowić mogą zawód czy pracę zawodową z punktu widzenia socjologii. Z kolei przy badaniu czynności roboczych na stanowiskach pracy zawodoznswstwo posługuje się metodami wypracowanymi na gruncie psychologii i fizjologii pracy. Wiele zagadnień z zakresu zawodoznaw-stwa jest rozstrzyganych w ścisłym związku z naukami ekonomicznymi i życiem gospodarczym kraju.

“ S. Szajek. System orientacji i poradnictwa zawodowego. Warszawa 1989. s. 144-14S.

Najściślejszy jest jednak związek zawodoznawstwa z pedagogiką pracy. Uzyskana w wyniku badań i analiz wiedzą c zawodach stanowi podstawę do określania umiejętności i wiadomości charakterystycznych dla każdego zawodu, co z kolei konieczne jest przy planowaniu treści kształcenia zawodowego, jak również w działalności związanej z orientacją zawodową i poradnictwem zawodowym. Wiedza o zawodach służy do konstruowania charakterystyk kwalifikacyjnych i taryfikatorów kwalifikacyjnych. występujących w edukacji zawodowej i poszczególnych działach gospodarki narodowej. Znajomość struktury zawodowej w obrębie przedsiębiorstwa stanowić może również podstawę planowania i prowadzenia doskonalenia zawodowego na tym terenie.

Podkreślić jednak należy raz jeszcze, że mimo tak licznych związków zawodoznawstwa z pedagogiką pracy błędne byłoby traktowanie tej dziedziny wiedzy jako jeszcze jednego obszaru problemowego. Za-wodoznawstwo jest dziedziną wiedzy dopiero się rozwijającą i trudno jest niekiedy dostrzec wyraźnie jej odrębność, ale ma ono charakter interdyscyplinarny i sądzić należy, że w miarę dalszego rozwoju wyodrębniać się powinna jego specyfika.

Można zatem określić zawodoznawstwo (w znaczeniu szerokim) jako dziedzinę wiedzy, zajmującą się badaniem zawodu i pracy zawodowej, mająca charakter interdyscyplinarny. Zawodoznawstwo rozumiane jest jako wiedza o zawodach, stanowi podstawę do działań związanych z orientacją i poradnictwem zawodowym. W ramach zawodoznawstwa istotne są rozstrzygnięcia, dotyczące powstawania i zanikania poszczególnych zawodów, zmian w układach czynności w obrębie zawodu, opracowywanie charakterystyk kwalifikacyjnych zawodów nowo powstałych i aktualizacja charakterystyk zawodów już istniejących.

W niniejszej pracy, pisząc o żawodoznawstwie w procesie poradnictwa zawodowego, pojęcia tego będziemy używać w tym właśnie znaczeniu.

Celem zawodoznawstwa. wyznaczającym jego obszar i zakres, jest gromadzenie interdyscyplinarnej wiedzy o poszczególnych zawodach, a także sformułowanie podstawowych prawidłowości odnoszących się do poszczególnych grup zawodów. Tak rozumiana wiedza zawodoznaw-cza stanowi podstawę do określania profilu kształcenia zawodowego, kwalifikacji zawodów, charakterystyk kwalifikacyjnych, a w konsekwencji do ustalania celów, zadań i treści nauczania w szkołach zawodowych, a także dla prawidłowej realizacji zadań orientacji i poradnictwa zawodowego⁰¹.

Tamże, s. J47.