89906 prapol063

brzeg Pilicy zetknął się tam z ludnością grupy górnośląsko-małopolskiej lub też podległ jej wpływowi kulturalnemu. Dziedzictwem grupy środkowo-polskiej są w grupie kieleckiej m. in. naczynia z dwustożkowatym lub zaokrąglonym brzuś-cem i mniejwięcej cylindryczną szyjką (tabl. XI, 14 i 16), zdobioną czasem ukośnymi lub pionowymi żłobkami, najczęściej pozbawione uch (tabl. XI, 14), rzadziej zaś zaopatrzone w uszka u nasady szyi lub powyżej. Czernienie powierzchni części tych naczyń i umieszczanie pod załomem listewek poziomych lub podwójnych guzków wskazuje na wpływ grupy górnośląsko-małopolskiej, która wniosła też do zasobu form ceramiki grupy kieleckiej misy z wysoką wyodrębnioną szyją wgiętą do wnętrza i z uszkiem na załomie. Natomiast kanciaslość profili (tabl. XI, 16) tłumaczy się zapewne udziałem grupy wschodnio-wiclkopolskiej w powstaniu grupy kieleckiej. Wśród rzadkich ornamentów naczyń na uwagę zasługują ozdoby pseudosznurowe, odciskane naszyjnikiem skośnie żłobkowanym, zjawiające się w innych grupach kultury „łużyckiej¹* dopiero we wczesnym okresie żelaznym. Formami wspólnymi z innymi grupami kultury łużyckiej są garnki chropowate (tabl. XI, 15) i wazy dwustożkowate (tabl. XI, 17). Panującym typem grobów jest grób popielnicowy z rzadkimi przystawkami i nielicznymi zabytkami metalowymi. Groby przykrywano nieraz wspólnymi brukami kamiennymi, co świadczy również o związkach z grupą środ-kowo-polską.

W przeciwstawieniu do grupy kieleckiej nie całkiem wyjaśnione jest dotąd pochodzenie grupy tarnobrzeskiej kultury „łużyckiej" rozwija^;ącej się w widłach Wisły i Sanu i na przeciwległym ljrzegu Wisły, a więc na obszarze zajętym w okresie poprzednim przez odrębną kulturę tarnobrzeską. Na udział grupy wschodnio-wiclkopolskiej w powstaniu grupy tarnobrzeskiej wskazują swymi kanciastymi profilami a także ornamentyką charakterystyczne dla tej grupy wazy z dwustożkowatym brzuścem i wysoką lejkowatą szyją (tabl. XI, 18), zdobione zwykle w górnej części brzuśca pasmem zaplatanych, skośnic kreskowanych trójkątów z najczęściej łukowatymi bokami oraz dwustożkowate misy z lejkowatym brzegiem (Furmany, tabl. XI, 20, i Machów pow. tarnobrzeski). Natomiast garnki jajowate, pionowo obmazywane, z wygładzonymi pasmami przy brzegu i dnie (tabl. XI, 19), zdobione dołkami paznokciowymi i rzędem dziurek pod krawędzią, mogłyby stanowić dziedzictwo

grupy ceramiki żłobkowanej środkowo-polskiej. Oryginalny przemysł brązowy kwitnący na omawianym obszarze w poprzednim okresie, obecnie widocznie zanikł, bo nie spotykamy tu teraz żadnych ściśle miejscowych form ozdób czy narzędzi. Tak samo wśród broni miecze są bądź importem zachodnioeuropejskim, bądź wschodnim (np. miecz z Rożu-bowic, w pow. przemyskim z soczcwkowatym otworem w rękojeści).    ....    .    '

Znaleziska kultury „łużyckiej" sięgają jeszcze dalej ku wschodowi, aż na Wołyń (Korszów, pow. łucki), niestety są one dotąd nieopracowane. Formy i ornamenty ceramiki wskazują, że są to ślady ekspansji grupy środkowopolskiej, która już w poprzednim okresie dotarła do okolic Włodzimierza (Młyniska).

Drobny odłam innej grupy kultury ,.łużyckiej", mianowicie górnośląsko-małopolskicj zjawia się też w najmłodszym okresie brązowym na Rusi Czerwonej w okolicy Żółkwi (Skwa-rzawa).

119