klsti627

657

ROZDZIAŁ 20. TRANSPORT I KOMUNIKACJE

rostek, znajdujący się pod końeern dyszla, czy klucza, lub też ponad niin (fig. 527, 4 i 5).

655. Uprząż końska bardzo się naogół różni od wołowej. Co-prawda w Polsce i na Rusi można gdzie niegdzie spotkać lekkie j a-rzemka konne (fig. 528, io), należą one jednak do,rzadkości i były stosowane tylko wtedy, gdy chodziło o wprzęgnięcie koni w radło lub podobne narzędzie do orki. Pospolicie zaś konie bywają zaprzęgane całkiem odmień' nie, a mianowicie przy pomocy: 1) chomąta i postronków, 2) chomąta, duhy i hołobli (fig.

528, i i 8) albo 3) szli i naszelników (fig. 530),

W ostatnich zresztą cza sach zapanowały m północyi południunow sze typy uprzęży, o kto ryoh tu mówić nie dziemy.

528. 1 i 8. Zaprząg w chomąto i duhę; 2. chomąto, złożone z kleszczy i poduszki; pod poduszką u góry rysunku widać luźną podkładkę (wg A. Bielensteina, Die Holzbauten und Holzgerate der Letten, r. 1907—1918, str. 563 i n., fig. 516, 521 i 522). — 3. Siodło zwane samar. Bośnia (wg kupnej fotografji). — 4. To samo. Bosiligrad, południowo-zachodnia Bułgarja (wg foto-grafji w SbNU, t. 32, r. 1918, tabl LXV, 2). — 5 i 6. Podkowy wołowe. Kazanlyk, Bułgarja. — 7. Podkowa końska, j. w. — 9. Siodło z Huculszczyzny, Szuchie-wicz, 1. c., t. I, str. 300, fig. 171. - 10. Jarzemko na konie, używane do zaprzęgania radia. Szpanów, pow. Równe, Wołyń (Polska). — 11 Oścień, służący jednocześnie jako style do czyszczenia pługa Nove Selo pod m. Plovdiv, Bułgarja. — 12. To samo. Bochot, SE od m Fleven, Bułgarja. - 5—7. rys. J. Obrębski; 10 i 11. — autor; 12 — Ch. Kodov.

Prymitywne chomą-t o włościańskie składa się zawsze z dwóch głównych części: 1) drewnianych k 1 e s z-c z y, sporządzonych z dwu związanych ze sobą połówek, zwykle przedziurawionych pośrodku dla przyjęcia postronków lub tak zwanych uszów, i 2) z o-walnej, wypchanej słomą,poduszki wkształ-cie grubej obroży, u-mieszczanej pod kleszczami, by one nie uwierały konia (fig. 528, 2).

Chomąta takie są szeroko rozpowszechnione u Słowian i poza granicami Słowiańszczyzny w Europie oraz w Azji. Odmiany azjatyckie mało się różnią od europejskich. Tak naprzykład