94282401 djvu

204 X. CYBULSKI

ków nerwowych automatycznych, lub stany psychiczne (czucia i wyobrażenia), porównanie ich ze sobą jest prawie niemożliwe, tembar-dziej. że i same bodźce, które na rozmaite nerwy działają, także nie zawsze mogą być ze sobą porównywane. Wskutek tego, oznaczając pobudliwość rozmaitych nerwów u jednego osobnika, musimy się ograniczyć wyłącznie prawie tylko do oznaczenia siły tych podniet, które wogóle są w stanie wywołać czynność pewnego narządu przez podrażnienie odpowiedniego nerwu. Jednak i w tym przypadku oznaczonej pobudliwości nerwu nie można uważać jako wyrazu rzeczywistej pobudliwości, albowiem ostateczne wyniki zależą także od pobudliwości samych narządów końcowych, a więc od pobudliwości mięśni, gruczołów, komórek rdzenia lub mózgu i t. d. I Jedyną tedy drogą, którą moglibyśmy się posługiwać w celu oznaczenia pobudliwości rozmaitych nerwów mogłyby być badania zmian w samych nerwach, o ile one towarzyszą stanom czynnym, a mia-• nowicie badania zmian elektrycznych, lub ograniczenie badań tylko do nerwów jednego rodzaju, np. nerwów ruchowych lub gruczołowych i porównywanie ich między sobą. Takich porównawczych badań u zwierząt rozmaitych gatunków do dziś dnia nie posiadamy. Istnieją tylko badania nad pobudliwością jednej kategoryi nerwów u jednego i tego samego gatunku wśród rozmaitych warunków. Tak podług Harlesa pobudliwość nerwów ruchowych podczas zimy u żab jest 22 razy mniejszą, niżeli w lecie.

Wszystkie badania nad pobudliwością nerwów przeważnie się ograniczały do badań pobudliwości rozmaitych miejsc tego samego nerwu. Sprawa ta posiada nawet bardzo znaczną literaturę. Badania nad nerwami wyciętymi w połączeniu z mięśniem wykazały, że pobudliwość górnych odcinków nerwów, t. j. bardziej odległych od mięśni, jest zwykle wyższą, niżeli odcinków dolnych, ma to znaczyć, że stosunkowo słabszy prąd przy podrażnieniu górnych odcinków wywołuje ten sam albo silniejszy skurcz niż ten, który wywołuje podrażnienie dolnego odcinka przy zastosowaniu prądu silniejszego (Budge i Pflugerl. Stąd powstały teorye, że stan czynny w przejściu przez nerw stopniowo się wzmaga. Ponieważ jednak ścisłej zależności pomiędzy długością nerwu a wzrastaniem stanu czynnego wykazać się nie udało, przeto charakter tego wzmagania się porównano ze wzrostem spadającej lawiny. Dalsze badania nerwów wyciętych żaby wykazały, że wogóle pobudliwość ich na całej przestrzeni od rdzenia aż do mięśni nie jest stałą i że przedstawia