94286401 djvu

544

K. W. MAJEWSKI

dwa punkty, z których jeden leży o 20° łukowych na lewo od środka prawej siatkówki, a drugi również o 20° na lewo od środka lewej siatkówki. Na ryc. 198, punkt A wytwarza obrazki na odpowiednich miejscach a i a_t obu siatkówek, punkt B tak samo, w miejscach b i b₁. Podzieliwszy każdą siatkówkę na cztery ćwiartki (ryc. 199), widzimy odrazu, że górno-wewnętrznej ćwiartce (aj prawej siatkówki odpowiada górno-zewnętrzna lewej (a), podobnież ćwiartce b, odpowiada ćwirtka b i t. d.

Ryc- 199.

Przedmioty, których obrazy nie padają na miejsca odpowie dnie siatkówek, widziane są podwójnie.

Oczy prawidłowe okazują silną dążność do utrzymania widzenia pojedynczego nawet w tych razach, gdzie umyślnie stwarzamy przeszkody utrudniające im te czynność. Jeżeli przy równoległem ustawieniu osi widzenia, a więc przy patrzeniu na jakiś przedmiot bardzo odległy, umieścimy przed jednem okiem pryzmat szklany, podstawą zwrócony do nosa, a krawędzią ku skroni, to wskutek załamania promieni ku podstawie pryzmatu, obrazek siatkówkowy w tern oku zostanie przesunięty z plamki żółtej w kierunku ku nosowi. W tej chwili przedmiot widziany przedstawia się oczom podwójnie, ale patrzący bezwiednie i mimowoli usuwa natychmiast to niemiłe dwuwidzenie przez izolowany skurcz mięśnia prostego zewnętrznego, leżącego po stronie krawędzi łamiącej pryzmatu tak, żeby oko rogówką zwrócić ku skroni, a plamką żółtą siatkówki dosięgnąć przesuniętego ku wewnątrz obrazka przedmiotu. Dzieje się to oczywiście z pogwałceniem assocyacyi, jaka kieruje ruchami obu gałek ocznych, ale też w ton sposób dwuwidzenie odrazu zostaje wyrównane. Nazywamy to pokonywaniem pryzmatu, które wyjaśniamy sobie pewnego rodzaju fizyologicznym wstrętem do dwuwidzenia (horror diplopiat). Największą samodzielność w tym względzie okazują mięśnie proste wewnętrzne, za pomocą których możemy pokonywać względnie silne pryzmaty zwrócone krawędzią ku nosowi, przyczem dużą rolę może tu odegrać ćwiczenie. Mięśnie proste zewnętrzne zazwyczaj nie mogą już pokonać pryzmatu 7° lub 8° i pryzmaty takie nieuchronnie wywołują podwójne widzenie. Jeszcze łatwiej jest wywołać dwuwidzenie w kierunku pionowym, bo nieraz wystarcza już dc tego pryzmat 4—5° zwrócony krawędzią w górę lub ku dołowi. Z wielkiej stosunkowo swobody mięśni prostych wewnętrznych wynika, że możemy w dość szerokich granicach zmieniać za pomocą pryzmatów