94285801 djvu

638 ADOLF BECK

1. Powstaje osłabienie czyli częściowa kompensacya smaku jednego przez drugi (np. słodkie i słone, słone i kwaśne), czasem nawet może nastąpić zupełna kompensacya. I tak np. mieszaniny cukru i soli dają w odpowiednim stosunku dobrane bardzo słabo wyraźny smak ługowato-mdły, w którym nie można odczuć ani smaku słodkiego, ani słonego. 2. W niektórych mieszaninach można wyraźnie odczuć smak każdego ze składników n. p. smak słodki i kwaśny, słodki i gorzki. 3. Mówimy o „poprawieniu⁰ (korrekcyii smaku, jeżeli przez odpowiednią mieszaninę substancyi pokryjemy, osłabimy lub zniesiemy przykry, lub wstrętny smak innej substancyi. Dzieje się to często przez odwrócenie uwagi od nieprzyjemnego smaku zapomocą silnego smaku przyjemnego (słodkiego), czasem także przez oddziaływanie na narząd powonienia (dodawanie syru-pów wonnych do lekarstw itp.J.

Czułość zmysłu smaku badamy przez określenie progu pobudliwości, czyli przez oznaczenie najmniejszej ilości substancyi, której smak osobnik może jeszcze rozeznać. I to możemy porównawczo mierzyć próg pobudliwości narządu smaku dla różnego rodzaju substancyi smakowych, albo też wybierając jeden rodzaj podniety smakowej, mierzyć czułość samego narządu zależnie od różnych wpływów i czynników. Pierwszy sposób badania nazwano saporymetryą, drugi gustometryą. Próg pobudliwości zmysłu smaku dla rozmaitych substanc3d jest różny, a cyfry podane przez różnych autoróyy dla jednej i tej samej substancyi nie są zgodne, co tłomaczy się tern, że posługiwano się rozmaitemi metodami badania (podawanie pewnej objętości znanego roztworu do ust, pędzlowanie itd.l, a żadna z metod nie jest wolna od błędów.

Najsłabsze roztwory substancyi, których smak poznać możemy, oznaczono (Valentin): cukier 1:83, sól kuchenna 1:424, chinina 1:33000, kwas siarkowy 1:50000, strychnina 1:100000. Zresztą zależy wynik drażnienia: 1) od wielkości drażnionej powierzchni, 2) od trwania działania podniety, 3) od ciepłoty błony śluzowej i substancyi smakowej (optimum 10—20° C).

Czułość zmysłu smaku i jego delikatność (czyli zdolność rozpoznania drobnych różnic smakowych) zależy od indywidualnych właściwości, a może być zwiększoną przez kształcenie i ćwiczenie (np. u znawców win). Chwilowo może być czułość ta upośledzona lub zmniejszona wpływem czynników toksycznych (kokaina, eter itp.), wpływem spraw chorobowych, obejmujących błonę śluzową