DSCF1058

t KAS TĄ CZY POZA KASTĄ:

ko to w przeświadczeniu społeczeństwa amerykańskiego czy k nadyjskicgo w zupełności wystarcza, by uznać fakt asymilowanm się emigrantów.

Te wymagania są nieskończenie surowsze w starych narodowych społecznościach Europy. We Francji, w Anglii uznanie cudzoziemca za zasymilowanego w takim stopniu, by mógł być uznany za całkowicie uswojszczonego, jest sprawą długich lat, wymaga przezwyciężenia licznych uprzedzeń, nieufności, podejrzliwości. Sama naturalizacja tu nie wystarcza. W Anglii dopiero nieznany przedtem w dziejach tego kraju napływ cudzoziemców w czasie ostatniej wojny osłabił szereg uprzedzeń i nieco zliberalizował stosunek asymilującej grupy do asymilujących się.

Nietrudno jest jednak zauważyć, że stosunek ten wszędzie zmienia się w zależności od czasu i od różnych warunków, wśród których ocena asymilujących się przez asymilujących ma szczególne znaczenie. W Ameryce stosunek do Holendrów czy Skandynawów byl zawsze bez porównania życzliwszy niż np. do Włochów czy Polaków i wymagania odnośnie do stopnia zasymilowania się były wobec Holendrów i Skandynawów znacznie liberal-niejaze niż wobec wielu innych grup emigracyjnych. Jeżeli tak to wygląda w Stanach Zjednoczonych, to nieskończenie oatrzej musi to wyglądać w krajach starej Europy. Niezmiernie ekskluzywmy Francuz prędzej przyjmie do swej społeczności narodowej Włocha niż Niemca, Polaka niż Rosjanina.

Polskę szlachecką cechowała bardzo znaczna receptywność w stosunku do asymilujących się cudzoziemców, zwłaszcza katolików i szlachciców. Wśród szlachty polskiej była uderzająco duża liczba przybyszów Szkotów, Niemców, Włochów, by nie mówić o Tatarach i Ormianach. Przyjmowano ich łatwo, odnoszono się do nich życzliwie, uznawano za równoprawnych. Thn życzliwy stosunek do asymilujących się cudzoziemców przetrwał czasy Polski szlacheckiej i zachował się bodajże do dzisiejszych czasów. Po roku 1915 została się w Polsce pewna liczba Rosjan. Grupka ta z czasem powiększyła się przez napływ porewolucyjnych emi-

z KASTA I

j generacji łatwo prz.vawaja.Hcy liwit*, byli uważani aa

w młoda

.......

,    _wu. * jakimi spotykają się

I    *P^r*^w* * *⁸>’ⁿ”^Ul'j‘l' ^kinrs>^{hv mo,n}*

i^mibi * ™ra p'ei#s^{na i}'^,?t'^,nuw‘"^mi

Wnirysstlaeheefciej piw* w*r»twi-    - Stopów, mu-

cwn i Żydów. 0 ile w stosunku do zmieniających wyznanie i nobilitowanych Żydów ekskluzywność społeczności szlacheckiej — prrynajmniej we wcześniejszych okresach • ~ nie była zbyt wielka o tyle była ona bardzo znaczna w stosunku do tych chłopów i mieszczan, którzy przyjmowali „pański" aposóh życia, A wypadki takie w wieku XIX były coraz czystsze. Społeczeństwo szlacheckie niechętnie odnosiło się do wzbogaconych jwweniuszy; którzy imitowali szlachtę, A i nie tylko do wzbogaconych parwe niuszy, Aż do wieku XIX inteligenci pochodzenia ludowego byli traktowani nieżyczliwie, drwiąco, z nieufnością. Postacie Judyma i Andrzeja Radka symbolizowały takie postawy świata szlacheckiego wobec intruzów.

W XIX wieku podobny charakter zaczyna przyhierac stosunek świata szlacheckiego do asymilujących się Żydów. W coraz większym stopniu zaczynają oni hyc traktowani jako intruzi, 'Th jednak sprawa była bardziej skomplikowana niż w wypadku chłopów czy mieszczan. Z jednej strony—-zwłaszcza po roku ISód -— w masowej asymilacji Żydów do polskości widziano jedyne rozwiązanie „sprawy żydowskiej" w Polsce, z drugiej zaś strony zachowywano dystans wobec tych nowych Polaków wyznania inoj-żeszowego. Jak o tym wypadnie nam jeszcze mówić, dystans ten rósł w miarę jak proces upodobniania się Żydów do nie-Żydów zyskiwał na sile i powszechności, Mnuitit muhmnhuś zachodziło tu coś podobnego do lego, co na Południu —■- w jiewnej mierze j na fółnocy Stanów Zjednoczonych daje się zaobserwować w stosunku do Murzynów, Absolutne kulturalne upodobnienie

Ki