232

232 Rozdział 18. Motywacja do wyróżnienia zbyt wielu instynktów, trudno było ją zweryfikować, a dokonywane w jej ramach interpretacje miały charakter błędnego koła.

3.    Inna wczesna teoria akcentowała rolę popędu, stanowiącego fizjologiczny przymus, który motywuje człowieka do szukania zaspokojenia. I ona przestała się cieszyć uznaniem psychologów z tych samych powodów co teoria instynktów.

4.    Podejście fizjologiczne do motywacji akcentuje jej związek z funkcjonowaniem mózgu i reszty organizmu.

5.    Zgodnie z prawem Yerkesa-Dodsona funkcjonujemy optymalnie, gdy poziom naszego pobudzenia jest umiarkowany. Stosunkowo wysoki poziom pobudzenia jest korzystniejszy przy wykonywaniu zadań prostszych, a stosunkowo niski - przy wykonywaniu zadań bardziej złożonych.

6.    Teoria przeciwstawnych procesów, proponowana przez Richarda Solomona, wyjaśnia, jak mogą u człowieka powstawać różnego rodzaju motywacje, w tym nałogi i inne uzależnienia. Zgodnie z tą teorią przeciwstawne procesy przebiegają w odwrotnych kierunkach, co oznacza, że jeden z nich prowadzi nas ku czemuś, a drugi cofa do neutralnego poziomu bazowego.

7.    Teoria regulacji homeostatycznej głosi, że organizm człowieka reguluje potrzeby, takie jak głód czy pragnienie, za pośrednictwem systemu ujemnego sprzężenia zwrotnego. Funkcjonujemy więc w podobny sposób jak termostat, np. szukając pożywienia, gdy odczuwamy jego brak, lub odczuwając pragnienie, gdy nie mamy wody.

8.    Hipoteza glukostatyczna przyjmuje, że głód jest efektem regulowania poziomu glukozy znajdującej się w krwi, natomiast hipoteza lipostatyczna wiąże głód z regulacją poziomu lipidów (tłuszczów).

9.    Zgodnie z teorią punktu krytycznego waga ciała jest biologicznie zdeterminowana liczbą komórek tłuszczowych już od chwili narodzin czy bliskiego im okresu. Nigdy nie tracimy komórek tłuszczowych; gdy spadamy na wadze, ulegają one kurczeniu się i usiłują potem ponownie się powiększyć, powodując u człowieka, który schudł, wzmożony apetyt.

10.    Istnieją dane świadczące o tym, że ludzie otyli są bardziej wrażliwi na zewnętrzne sygnały uruchamiające głód, natomiast ludzie posiadający normalną wagę są bardziej wrażliwi na sygnały wewnętrzne.

11.    Motywacja seksualna jest prawdopodobnie przynajmniej częściowo zlokalizowana w podwzgórzu, które pobudza gruczoł przysadki do uwalniania hormonów prowadzących do produkowania hormonów płciowych - androgenu i estrogenu.

12.    Skrypty seksualne są umysłowymi reprezentacjami określającymi sekwencje zachowań w sytuacjach związanych z seksem, sprawiającymi, że angażujemy się w takie, a nie inne formy aktywności. Różne społeczeństwa mają pewne skrypty wspólne, np. zakazujące kazirodztwa (kontaktów seksualnych z osobami należącymi do tej samej rodziny biologicznej).

13.    Stworzono różne teorie zachowań homoseksualnych. Współcześnie najwięcej uwagi skupiają na sobie teorie biologiczne.

14.    Kliniczne teorie motywacji akcentują jej związek z osobowością. Teoria Murraya zawiera na przykład listę specyficznych potrzeb człowieka, takich jak potrzeby władzy czy afiliacji. Teoria McCIellanda podkreśla ważność potrzeby osiągnięć dla odnoszenia sukcesów w różnych dziedzinach. Stworzona przez Maslowa hierarchiczna teoria potrzeb głosi, że przed szukaniem zaspokojenia potrzeb wyższych dążymy do zaspokojenia potrzeb niższego rzędu. Kolejne poziomy potrzeb wyróżnione w tej teorii to potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności i miłości, uznania oraz samoaktualizacji.

15.    Poznawcze teorie motywacji akcentują rolę, jaką w procesach motywacyjnych odgrywają wyższego rzędu procesy uczenia się i myślenia. Autorzy często dokonują rozróżnienia między motywacją wewnętrzną - oznaczającą, że robimy coś dlatego, że naprawdę chcemy to robić, i motywacją zewnętrzną - oznaczającą, że robimy coś, bo jesteśmy za to przez kogoś nagradzani. W pewnych warunkach motywacja zewnętrzna może tłumić wewnętrzną.

16.    Teoria Bandury dotycząca poczucia własnej skuteczności akcentuje ważność wiary człowieka we własne zdolności do osiągnięcia czegoś.

17.    Posiadanie celów może pomagać nam w motywowaniu się do osiągania tego, czego pragniemy.