244 245

grecki filozof Epikur ma nam do przekazania coś bardziej wartościowego, a jeśli tak, to co to jest?

Czy dzieci pomiędzy szóstym rokiem życia a okresem dojrzewania kiedykolwiek mówiły wam o lęku przed śmiercią? Czy problem ten w ogóle je ciekawi?

Czy dzisiejsze nastolatki są owładnięte obsesją śmierci i związanego z myśleniem o niej niepokoju, a jeśli tak, to w jaki sposób dają temu wyraz?

Zdajesz sobie prawdopodobnie sprawę, że Sigmund Freud był przekonany, iż większość naszych problemów psychicznych stanowi wynik tłumienia seksualności. Irvin Yalom twierdzi natomiast, że większa część naszych niepokojów i problemów psychicznych ma swe źródła w lęku przed śmiercią. Czy zgadzasz się z tą tezą? Czy jest ona prawdziwa w twoim przypadku?

Rozdział drugi

Czego boisz się najbardziej w związku ze śmiercią? Czy potrafisz ująć ten strach w słowach? Czy potrafisz go sobie wyobrazić?

Czy czułeś kiedyś strach lub niepokój, który twoim zdaniem wypływał ze strachu przed śmiercią?

Rozdział trzeci

Czy doświadczyłeś w swym życiu wydarzenia, które może być „przebudzeniem”? Poważnej choroby, rozwodu, utraty pracy, przejścia na emeryturę, śmierci ukochanej osoby, niezwykle intensywnego marzenia sennego lub istotnego spotkania?

W jaki sposób przeżycia takie wpływały na ciebie w przeszłości? Czy wydaje ci się, że takie doświadczenia mogą sprawić, że zaczniesz bardziej ceńić życie lub zmienisz swój stosunek do śmierci?

Rozdział czwarty

Jak ci się wydaje, na kogo w swoim życiu dotychczas wpłynąłeś, pozostawiając coś po sobie? Na kogo mógłbyś w ten sposób wpłynąć w przyszłości?

Czy istnieją jakieś aforyzmy, powiedzenia czy myśli -takie jak „Co mnie nie zabije, to mnie wzmocni” lub „Stań się tym, kim jesteś”, które powtarzasz sobie w momentach stresu lub gdy doświadczasz strachu przed śmiercią?

Rozdział piąty

Czy przyznajesz, że bliski kontakt z drugą osobą pomaga ci radzić sobie ze strachem przed śmiercią? Czy doświadczyłeś takich kontaktów?

Czy przeżywałeś kiedyś samotność oddzielenia od innych

ludzi?

Czy czułeś kiedyś to, co dr Yalom nazywa samotnością egzystencjalną, a zatem świadomość, że nikt oprócz ciebie nie może wiedzieć, jak to jest być tobą, oraz zrozumienie, że śmierć stanowi także koniec świata, który tworzyłeś przez całe życie?

Dr Yalom przywołuje film Ingmara Bergmana Szepty i krzyki jako doskonały przykład działania empatii. Czy jakiś oglądany przez ciebie film ukazuje ludzkie współodczuwanie tak, jak ty je rozumiesz lub chciałbyś rozumieć?

Czy jesteś w stanie spojrzeć na swoje życie za pięć lub dziesięć lat i wyobrazić sobie, czego będziesz żałować, o ile nadal będziesz postępować tak, jak postępujesz w tej chwili? Czy potrafisz wyobrazić sobie życie w taki sposób, żeby za pięć lub dziesięć lat nie nagromadziły się nowe żale?

Rozdział szósty

Czy potrafisz przywołać pierwsze doświadczenie śmierci człowieka, z jakim miałeś do czynienia? Kto był pierwszą bliską ci osobą, która umarła i jakiego rodzaju doświadczeniem było to dla ciebie?

245