26 (200)

100 Część pierwsza - Żywioł, radość i kultura zabawy...

niepożądane, takie jak: przemoc, nietolerancja, kłamstwo, defetyzm, bierność, konformizm.

Nauczyciel musi wspomagać dzieci wtedy, gdy tego najbardziej potrzebują, a pozwolić działać i nic ingerować w ich zabawę, gdy widzi, że zabawa biegnie bezpiecznym torem, przy ogromnym zaangażowaniu dzieci. I’ o w i n i e n p r z y-jąć postawę inspiratora i obserwatora, a wyrzec się postawy kierownika zabawy i jej organizatora. Życzliwa obecność dorosłego da dzieciom poczucie bezpieczeństwa i będzie sprzyjała podejmowaniu przez nie coraz to nowych wyzwań, przyjmowaniu nowych ról i uczeniu się nowych zachowań.

Rola nauczyciela w przebiegu zabaw dziecięcych jest niezaprzeczalna. Uważam, żc zadaniem każdego nauczyciela jest wypracowanie takiego stylu pracy, który sprawi, żc będzie on „iskrą’ pobudzającą dzieci do zabaw. Istotne jest, by każdy nauczyciel spróbował odpowiedzieć sobie na pytanie, w jaki sposób inspirować dzieci do podejmowania określonych zabaw? Odpowiedź nic jest prosta, wymaga bowiem ogromnych kompetencji nauczyciela, znajomości dzieci, uwzględniania icłi indywidualności i niepowtarzalności.

Nauczyciel OLwarty, wrażliwy na sygnały dzieci będzie umiał wplatać w ich zabawy treści pożądane ze społecznego punktu widzenia. Nauczy dzieci tolerancji, życzliwości, współpracy, kompromisu, porozumiewania się. Wyposaży je w kompetencje potrzebne w życiu.

Zalety zabaw w role - krótkie podsumowanie

Swoista fascynacja, ogromne zaangażowanie w dobre - zdaniem dziecka -odegranie przyjętej roli pozwala dziecku odczuć głęboką satysfakcję, a zarazem przyczynia się do lepszego poznawania siebie i świata. Wcielając się w role innych ludzi, dzieci odnoszą je do sytuacji znanych im z domu, przedszkola, sklepu czy szpitala. Przybierają role matek, ojców, lekarzy, sprzedawców, kierowców, policjantów itp.^v Obserwacja tych zabaw potwierdza to, że w miarę rozwoju zabawy dzieci srają się wierniejszym odbiciem rzeczywistości, z dominującą w nich rolą słowa. .Świadczy to o uwadze, z jaką dzieci obserwują dorosłych w codziennych pracach, podczas wykonywania różnych czynności: gotowania, prasowania, robienia zakupów, jazdy samochodem czy czytania książki. Łatwo później dostrzec staranność w odtwarzaniu ruchów dorosłych, ich zachowań, wypowiedzi.

Ważną kwestią, wypływającą z dotychczasowych rozważań, jest staranie o to, by dziecko miało do czynienia z dobrymi wzorcami, godnymi naśladowania i przyswajania. Brak wyrobionego krytycyzmu sprawia, że dzieci nie potrafią dostatecznie dobrze weryfikować swoich obserwacji, stąd zdarzają się sytuacje za-

•' C. Lee: Wzrastanie i rozwój dziecka, diun. E. Krzemińska, WSiP, Warszawa 1997, a. 109.

Agnieszka Olczak - Zabawy w role jako sposób uczenia sif przez dzieci... 101

bawowc, w których dzieci używają niecenzuralnych słów, „biją kijem pieska” czy „piją alkohol z klocków imitujących kieliszki' ^vs. Ogólnie, wszystkie zabawy pełnią jeszcze jedną bardzo istotną funkcję - terapeutyczną. Możemy je ujmować zatem jako katharsis^y). Katharsis pozwala na uwolnienie się od napięć i lęków, które związane są z tym, co dziecku jest nieznane, niezrozumiałe, zarówno w sobie, jak i w świecie. Zabawa może więc pełnić rolę oczyszczenia.

W moich rozważaniach nakreśliłam mapę problemów dotyczących zabaw w role, ich wpływu na rozwój dziecka, roli nauczyciela, itd. Nie rozwiązuję ich, nic udzielam odpowiedzi. Moim zamysłem jest sprowokowanie czytelnika do refleksji.

Kończąc, chciałabym zacytować pewne słowa, które są, moim zdaniem, kwintesencją istot)' zabaw w role:

„Raz. zobaczyć to tyle, co sto razy usłyszeć.

Raz doświadczyć — to tyle, co sto razy zobaczyć”¹⁰

•^;k I. Dudzińska (red.): Metodyka wychowania przedszkolnego, cz. 1, WSiP, Warszawa 1981, s. 20.

B. Sulkowski: Zabawa. Stadium.... dz. cyc., s. 233.

Przysłowie wietnamskie, cyr. za: (!. Banach: Stan i perspektywy reformy edukacji w Polsce |w:| Demokracja a oświata, kształcenie i wychowanie. Materiały z II Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego, red. H. Kwiatkowska, Z. Kwieciński, PTP, Edytor, Toruń 1996, s. 71.