274 (31)

274

///. Stylistyka lingwistyczna

Rybka na przykład uważa, że „nazwy własne powinno się rozpatrywać jako część składową języka artystycznego", wyodrębniając takie oto kwestie: 1) nazwa w utworze literackim w relacji nadawca - odbiorca, 2) nazwa w ramach konwencji literackiej, 3) intertckstualność onomastyki literackiej*. Związane jest z tymi sprawami to, czy takie stylizacje podnoszą w istotny sposób poziom artyzmu danego utworu literackiego.

9.    Zakresy obecnych i przyszłych analiz materiału historycznego i współczesnego to: a) język prozy artystycznej; chodzi tu o szerokie, wielopłaszczyznowe badania syntaktyczne, słownikowe, frazeologiczne i słowotwórcze (neologizmy) - jakościowe i ilościowe; fakultatywnie: badania fleksji i - rzadziej - poziomu fonetyczno-fonolo-gicznego; b) język poezji; w zasadzie badania słownictwa, frazeologii, słowotwórstwa i składni - podobnie jak poprzednio z zastosowaniem metod jakościowych i ilościowych; szczególną uwagę należałoby zwrócić na poezję liryczną.

Warto tu w nawiązaniu do badań frazeologicznych przytoczyć informację Pąj-dzińskiej, żc „współcześni poeci polscy sięgają po frazeologizmy dużo częściej niż ich poprzednicy"⁴⁰. Według aktorki, „zwłaszcza poeci-lingwiści wykorzystują frazeologizmy po to, by wzbudzić nieufność wobec języka jako środka komunikacji’'⁴¹.

10.    Jednym z ważniejszych celów prowadzonych w naszym ośrodku badań jakościowych i ilościowych składni utworów literackich (reprezentujących różny poziom artystyczny) - z szerokim, naturalnie, uwzględnieniem problematyki tekstologicznej - jest ustalanie i klasyfikowanie występujących konstrukcji syntaktycznych oraz śledzenie kierunków rozwoju składni odmiany artystycznej języka ogólnopolskiego, wreszcie dochodzenie do uogólnień z pogranicza językoznawstwa i literaturoznawstwa

Mikołajczak pisze na przykład o takich dalekosiężnych celach, jak dojście do fazy badań porównawczych, jak i - dalej - synteza kształtu składniowego kierunków i epok literackich⁴².

Słusznie Brzeziński uważa, że tylko „analiza o zdecydowanym nachyleniu funkcyj-no-stylistycznym, a nie rejestrująco-opisowym [...] może w sposób właściwy określić styl pisarza na tle stylu artystycznego gatunku, kierunku, prądu, epoki"⁴³.

Doskonalenie metod badawczych jest rzeczą oczywistą. Potrzebne jest szersze wprowadzenie do badań w zakresie lingwistyki tekstu problematyki dotyczącej kompozycji utworów literackich (łącznie z założeniami ideowo-artystycznymi).

11. Oto dla przykładu kilka wartościowych wyników badań, w których zastosowano m.in. metody ilościowe.

^w M. Ry b k a. Funkcje stylistyczne nazw własnych. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 11 (XXII), 1995, s. 100; tamże odpowiednia literatura przedmiotu.

⁴⁰    A. Pajdzińska, Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji. Lublin 1993, s. 221.

⁴¹    Ibidem, s. 226.

⁴¹S. Mikołajczak, Składnia wybranych utworów Bolesława Prusa i Stefana Żeromskiego. Poznań 19*3, s. 5.

⁴¹J. Brzeziński, Zagadnienia badania języka i stylu pisarza (na materiale polskiej poezji sentymentalnej). W: Język artystyczny, t. IV. Pod red. A. Wilkoniu. Katowice 1986, s. 60.